سلام به مادری که کرسی استادی سوربن را رها کرد تا در کشورش و به فرزندان این میهن، دانائی و معرفت یاد دهد. او که اولین بانوی فیزیک و اخترشناسی ایران بود و وی را مادر نجوم ایران نامیده اند. او هرگز ازدواج نکرد و با وجود بی مهری های بسیار، تنها ماند و بالاخره در یک روز سرد زمستانی در سال 89، در سن 90 سالگی در خانه سالمندان ! با دنیا خداحافظی نمود...

گویا همین دیروز بود که با وجود اعضای همراه و صمیمی انجمن نجوم آماتوری ایران متوجه شدیم سرکار خانم دکتر طریان در نزدیکی مان، در آسایشگاه سالمندان توحید بستری شده اند و چه  پرستاران صمیمی که هم استاد را مهربانانه پذیرا بودند و به او عشق می ورزیدند و هم منجمان آماتور محفل عشقی برای دیدار این استاد نمونه راه یافته بودند و به ملاقاتش می رفتند تا جایی که رسانه ها نیز با خبر از ایشان و به خوبی از ایشان یاد نمودند و همچنین الگویی شد تا دانشگاه تهران از این استاد فرزانه و بانوی ایرانی تجلیلی در خور بعمل آورد. در هر صورت در زمان حیات استاد بارها و بارها مدیریت و اعضای انجمن نجوم آماتوری کشور در مرکز سالمندان مذکور بر سر بالین استاد حاضر می شدند و ساعاتی او را به یاد محافل دانشگاهی و کلاس و تدریس می بردند و گزارشهای برخی از این دیدارهای که با حس خاصی تهیه می شد در این وبگاه قرار می گرفت.

با اعلام درگذشت استاد و غروب ایشان در روز شنبه 14 اسفند 1389 خورشیدی، به منظور گرامیداشت 90 سال عمر با ارزش و خدمت صادقانه و بی مدعای ایشان، گروه ویژه ای از انجمن نجوم آماتوری ایران در کلیسای مریم مقدس و در مراسم تشییع پیکر این بانوی استاد ایرانی در روز دوشنبه 16 اسفند 89 حضور یافتند. باشد که همچون بزرگانمان که الگویی برای قدر شناسی شدند، بجای تضییع نام و آثار اندیشمندان این مرز پر گهر، همواره قدردان متفکران دیروز و امروز ایران پرافتخار باشیم.

این متن زیبا که گزارشی از اولین دیدارها با استاد فقید بانو طریان بوده است، به بهانه 14 اسفند سالروز درگذشت این بانوی ایرانی ارمنی تبار که دلسوز جوانان وطن بود، توسط آقای امیر فراقی وایقان عضو فعال انجمن تنظیم گردیده که به محضر شما شیفتگان دانش و اندیشمندان امروز ایران تقدیم می گردد.

قدر استاد نکو دانستن...

گزارشی از ملاقات با خانم دکتر آلینوش طریان اولین بانوی استاد فیزیک ایران

همراه با آقای محسن شبانی مدیر پایگاه اینترنتی انجمن نجوم آماتوری ایران در چهارشنبه ای پاییزی(در میانه دهه 80 خورشیدی) راهی سرای سالمندان  توحید شدیم برای ملاقات یکی از مفاخر نجوم  ایران، که امروز در طبقه دوم ساختمانی در حوالی میدان توحید تهران در اتاقی به نام سنبل روزگار پاییزی عمر خود را سپری می کند. او روزگاری اولین بانوی استاد فیزیک در ایران بود،اکثر اساتید فیزیک حال حاضر زمانی شاگرد این بانو بوده اند؛ خانم دکتر آلینوش طریان.

وارد محیط شدیم ،کفشها را درآوردیم. آقای حسینی مسؤول سرای سالمندان توحید ما را به داخل فرا می خواند. آنجا بانویی سپید موی خیره به پنجره بر روی تختی نشسته است، دوباره نگاهی به سالمندان می‌اندازم محیطی تمیز با آهنگی ملایم شبیه به مهدهای کودک ولی انگار گرد سپیدی بر افراد این مهد پاشیده اند. وارد اتاق می شویم بانو آلینوش طریان با لبخندی زیبا به ما خوش آمد می‌گوید، تعجب می کنم بر خلاف شنیده های اخیر خانم دکتر طریان بسیار شاداب بود.

صحبت را شروع می کنیم؛ در ابتدا خانم دکتر به خاطر بیماری آلزایمر ما را با دانشجویانش اشتباه می‌گیرد و ما افتخار می کنیم. پرسیدم خانم دکتر چرا سوربن فرانسه را رها کردید؟ او گفت: چون من بی وفا نیستم، در آن زمان مملکت به من نیاز داشت، این بی وفایی است که ما آنجا برویم و کشور را فراموش کنیم. اما اعتقاد داشت برای پیشرفت تحصیل در آنجا مفید است. از او پرسیدیم:اولین بانوی فیزیک ایران شدن سخت نبود؟ آیا آقایان اساتید شما ناراحت نشدند؟ آیا مانع پیشرفت شما وادامه تحصیل در اروپا نشدند؟ با نه محکمی به ما پاسخ داد و گفت: استادان من، مرا بسیار حمایت کردند. صحبت درباره فیزیک خورشیدی شروع شد. در تمام صحبت لبخند از لبانش محو نمی‌شد و با شور و حرارت با ما سخن می گفت و سؤالات ما را جواب می داد؛ تا اینکه به او گفتیم رصد خانه خورشیدی را خراب کردند؛ لبخند از لبانش پاک شد به قول اخوان ثالث: "این نخستین بار شاید بود کان کلید گنج مروارید او گم شد" برافروخت ، سر را به نشانه عصبانیت تکان داد ؛ آخر او برای پای گرفتن رصدخانه خورشیدی تلاش های بسیار کرده بود.

از او تقاضای نصیحتی می کنیم ، می گوید هر رشته ای که دوست دارید ادامه بدهید و در آن پیشرفت کنید. دیگر وقتمان پایان یافته است. اما او هنوز انرژی دارد، برای بانویی با سنی بالای 80 سال بسیار عجیب است اینگونه سخن گفتن.

نگاهی به دیوار می اندازم لوح های تقدیر بسیاری از انجمن ها ، تشکل های گوناگون و ... آنجا نصب شده است.

از او خداحافظی میکنیم و او با لبخند این بار ما را بدرقه می کند.

نمی توانیم از او دل بکنیم در این چند دقیقه به او وابسته شده‌ایم. اما چه کنیم این قانون آنجاست.

در طبقه پایین دفتر سرای سالمندان توحید با آقای حسینی درباره وضعیت خانم دکتر صحبت می کنیم می گوید: حال خانم دکتر خوب است. دایماً فیزیوتراپی می شود. واقعاً از چهره خانم دکتر طریان این مطلب هویدا بود، هوشیاری وی به گونه‌ای بود که جزییات را به طورکامل بیان می‌کرد، با صدایی گرم و رسا و چهره‌ای شاداب‌، اصلی‌ترین مشکل او آلزایمر است. سرای سالمندان را ترک می کنیم.

اما...

آیا جای چنین بانویی در میان ما خالی نیست؟

جایگاه معنوی  بانویی عالم،آگاه،غیور و میهن پرست کجاست؟

چرا نهادها ، سازمان ها و مهمتر از همه دولت و دانشگاهیان یادی از خانم دکتر نمی کنند؟

چرا نام او در کتاب های ما نیست؟

او هنوز زنده است، درکنار ماست ، در گوشه ای از شهر ، حالش خوب است بد نیست؛ هنوز فرصت باقی است برای نکوداشت اینگونه اساتید، مواظب باشیم ؛ چه ناگهان زود دیر می شود!

گفت استاد مبر درس از یاد

یاد باد آنچه به من گفت استاد

یاد باد آنکه مرا یاد سوخت

آدمی نان خورداز دولت یاد

هیچ یادم نرود این معنی

که مرا مادر من ، نادان زاد

پدرم نیز چو استادم دید

گشت از تربیت من آزاد

پس مرا منت از استاد بود

که به تعلیم من ایستاد،استاد

هرچه میدانست آموخت مرا

غیر یک اصل که ناگفته نهاد

قدر استاد نکو دانستن

حیف استاد به من یاد نداد

"ایرج میرزا"


آلینوش طریان
طلوع: سه شنبه 18 آبان 1299 خورشیدی
غروب غم انگیز: شنبه 14 اسفند 1389 خورشیدی

یادتان گرامی ای مادر، استاد طریان عزیز


دو لینک از بین لینک های مرتبط :
هفته نجوم 89 در کنار اولین بانوی فیزیک ایران
مادر نجوم ایران؛ ستاره‌ای که خاموش نشد...