جمعه 7 اردیبهشت 1403 | 16 شوال 1445 | 26 آوریل 2024
رصد اجرام غیر ستاره ای زمستانی از درون شهر ها- بخش اول
علیرضا اسنجانی-
به نام خدا
فصل زمستان دومین ماه خود را نیز پشت سر گذاشته و وارد آخرین ماه خود یعنی اسفند گشته. این ماه از نظر منجمان رصدی بسیار حائز اهمیت است، از این جهت که به گونه ای صور فلکی زمستانی کم کم در حال غروب و در افق غربی آسمان قرار دارند و صور بهاری نیز در حال طلوع می باشند. از این رو معمولاً در جهان و در اواخر این ماه رقابت های شکار اجرام مسیه برگزار می گردد. چرا که در این زمان طی تقریباً دو شب متوالی تمامی صور فلکی فصول در آسمان طلوع خواهند کرد ویا به عبارتی در یک شب تمام اجرام غیر ستاره ای فهرست مسیه قابل مشاهده می باشد. اما تمامی عاشقان آسمان این فرصت را دارا نیستند که در آسمانی عاری از هر گونه آلودگی نوری به رصد و مشاهده این اجرام بپردازند. از این رو طی مقاله ای رصد اجرامی که در صور فلکی تابستانی قرار دارند در بخش مقالات انجمن نجوم آماتوری ایران قرار دارد. در این مقاله سعی در راهنمایی برای رصد اجرامی که در صور فلکی زمستانی قرار دارند از درون شهر ها شده است.
بدیهی است که در درون شهر های بزرگ به دلیل آلودگی نوری و هوا، بسیاری از ستارگان قابل رویت نبوده و تنها صور فلکی که ستاره هایی پر نور دارند و توانسته اند کماکان به مبارزه با این آلودگی ها بپردازند قابل رویت و تشخیص می باشند. صور فلکی بسیار واضح و معروف زمستانی. در این فصل به دلیل نزدیکی به فصل بهار برای رصد این اجرام، قبل از تاریکی باید آماده بود که به محض تاریکی هوا و تا قبل از رفتن اجرام به افق و غرق شدنشان در آلودگی نوری شکار گردند.
قبل از وارد شده به نوع و نحوه رصد ابتدا به توصیف یکسری شرایط می پردازیم. مهمترین عامل مکان رصد برای ماست. حتی المقدور در جایی باشیم که هیچ گونه چراغ و روشنایی در اطراف ما نباشد. اگر قصد انتخاب پشت بام خانه هارا برای مکان رصد داریم دقت کنیم که نور چراغ شهر یا خانه ها در زیر پای ما قرار دارد و ممکن است که این نور ها با تابیده شدن از پایین باعث اختلال در رصد شوند. مکانی در وسط پشت بام که باعث تابیدن نور به ابزار و چشم ما نشود می تواند مناسب باشد. اما در جایی پست و پایین نیز برای استفاده مناسب است، چرا که آلودگی نوری مکان ما کم می باشد. اما باعث بسته شدن افق و میدان دید ما خواهد شد. اگر بتوان در پشت بام ها مکانی بدون وجود نور در اطراف پیدا کرد بسیار مناسب خواهد بود.
قبل از تاریکی هوا ابزار اپتیکی را بر پا داشته، کتاب و نقشه راهنما نیز در کنارمان باشد. از چراغ قوه با فیلتر قرمز استفاده کنیم تا در آن تاریکی آسیبی به چشم ما وارد نشود. ابزار اپتیکی می تواند یک دو چشمی ساده یا یک تلسکوپ باشد، چیزی که مهم است دانستن نحوه استفاده و شناختن مکان اجرام در آسمان می باشد، نه قدرت و توانایی ابزار. چه بسا با دانستن نحوه استفاده، یک دوچشمی 70*15به مراتب کارا تر از یک تلسکوپ بازتابی قوی باشد.
این شبها هوا سرد است، لباس و نوشیدنی گرم فراموش نشود.
چیزی که باعث دیده شدن این اجرام در نور شهر می شود قدر ظاهری کم ( درخشندگی بالا) و اندازه ظاهری بزرگشان می باشد که بتوانند در مقابل آلودگی ها دوام آورند. نقل قول ها در قبال دیده شدن اجرام در آسمان شهر بسیار زیاد می باشد و دلیل آن تنوع در ابزار و قدرت آنها و منطقه ای که رصد گر اقدام به رصد می نماید دارد. اما ما طی این مقاله اجرام واضح و راحت را از نظر توانایی رصد در شهر ها بیان می کنیم.
در ابتدا به محض غروب آفتاب در بخش غربی آسمان سیاره زیبای مشتری قول سرخ منظومه شمسی را با قمرهای زیبایش می توان مشاهده کرد . در این شبها این سیاره میهمان صورت فلکی حوت است. درخشندگی بالای این سیاره رویت و رصد آن را از پشت اپتیک ها بسیار ساده کرده. با آنکه سیاره است و جزو لیست اجرام غیر ستاره ای نیست، اما مشاهده آن خالی از لطف نیست.
اما اولین جرمی را که می توان با کمی خوش شانسی شکار کرد کهکشان مارپیچی معروف آندرومدا یا m31 است. برای رصد این جرم بدن صورت فلکی اسب بالدار را پیدا کرده و از روی ستاره آلفای آن ( ستاره مشترک اسب بالدار و صورت فلکی آندرومدا ) صورت فلکی آندرومدا را میابیم. در میانه های این صورت فلکی ستاره مو را یافته و 4 درجه به سمت بیرون صورت فلکی، به سمت ذات الکرسی رفته و در چشمی به دنبال جسمی هاله مانند می گردیم. این جرم با اندازه ظاهری 178 درجه و قدر ظاهری 3.4 دارای شرایطی نسبتا عالی برای رصد به شمار می آید.
.jpg)
کمی آنور تر از این جرم در صورت فلکی ذات الکرسی یک خوشه ستاره ای جفتی با نام X-H ( NGC 869 و NGC 884 ) قرار دارد. با اینکه جزو لیست اجرام مسیه واقع نیست اما دارای قدر ظاهری 6.2 و اندازه 63 درجه می باشد که به راحتی از درون نور شهر قابل رویت می باشد. برای مشاهده این خوشه ها تنها کاری که لازم است که انجام داد در مرحله اول یافتن صورت فلکی ذات الکرسی است. سپس 6 درجه از ستاره تتای آن ( زاویه باز W ) به سمت صورت فلکی پرسیوس ( به سمت بالا ) می رویم و دو خوشه باز و درخشان در چشمی ها نمایان خواهد شد..jpg)
جرم بعدی m34 از نوع خوشه های ستاره ای باز می باشد. این جرم دارای قدر ظاهری 5.5 و اندازه ظاهری 35 درجه در صورت فلکی پرسیوس واقع می باشد. رصد این جرم تقریبا کار مشکلی است. در وهله اول صورت فلکی پرسیوس را یافته و به سراغ ستاره بتای این صورت فلکی ( غول ) رفته و 2.5 درجه به سمت ستاره عناق الارض در پایین آندرومدا می رویم ( به سمت جنوب صورت فلکی ) و به دنبال توده ستاره ای می گردیم..jpg)
جرم بعدی کهکشان M33 در صورت فلکی مثلث است. سختی رصد این جرم در شهر، یافتن صورت فلکی مثلث است که می توان از صورت فلکی آندرومدا کمک گرفت. ستاره بتای آندرومدا ( ستاره روبرویی مو ) را حدود 7.8 درجه به سمت جنوب غربی کره سماوی رفته و به دنبال جرمی هاله مانند کمی کم نور تر از کهکشان آندرومدا می گردیم. این کهکشان دارای قدر ظاهری 5.7 و اندازه ظاهری 73 درجه می باشد. رویت آن کمی سخت بوده اما از اجرام زیبای آسمان می باشد..jpg)
جرم بعدی که در صورت فلکی ثور می باشد، M45 یا خوشه پروین معروف می باشد. با آنکه این جرم به وضوح تمام با چشم غیر مسلح قابل رویت است اما بر حسب درجه از ستاره آلفای ثور ( الدبران ) که آن نیز از ستاره های با قدر پایین آسمان است، 13.39 درجه به سمت غرب کره سماوی می رویم و این جرم را می یابیم. این جرم که از نوع خوشه باز است با قدر ظاهری 1.6 و اندازه ظاهری 11درجه به نوعی راحت ترین جرم قابل مشاهده در آسمان ما است. .jpg) ادامه دارد...اشتراک گذاری در: 
بیان دیدگاه 
تعداد بازدیدکنندگان: 2343055 مخاطبین آنلاین: 83 |
- سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مجاز به ویرایش ادبی دیدگاه‌ها است.
- دیدگاه‌هایی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی و موارد مغایر با قوانین کشور باشند منتشر نخواهند شد.
- دیدگاه‌ها پس از تأیید منتشر می‌شوند.