شنبه 8 اردیبهشت 1403 | 17 شوال 1445 | 27 آوریل 2024
یک اقیانوس گازدار بر روی انسلادوس
علیرضا کوشکی-
سالیان سال محققین باور داشتند در زیر سطح قمر انسلادوس، قمر کوچک سیاره کیوان که درست خارج از حلقه های آن قرار دارد،اقیانوس وسیعی وجود دارد.
*آیا این محیط مرطوب است؟هم اکنون شواهد جدیدی در این خصوص بدست آمده که نشان می دهد نه تنها بر روی قمر انسلادوس اقیانوس وجود دارد، بلکه این اقیانوس احتمالا مانند یک نوشابه گازدار، دارای قلیان است و شاید حاوی زندگی میکروبیولوژیک باشد.
داستان از سال 2005 و زمانیکه سفینه کاسینی ناسا از نزدیکی قمر انسلادوس عبور کرد، آغاز شد.
دنیس ماتسون از JPL ناسا می گوید:
"زمین شناسان همواره تا پیش از این انتظار داشتند که این دنیای کوچک یک جرم یخی، سرد، مرده و کسل کننده باشد ولی هم اکنون ما شگفت زده شده ایم."
 عکسی از کاسینی که جت های یخی و بخار که از حفره های ریز روی سطح انسلادوس خارج می شوند را نشان می دهد.یافته های کاسینی نشان داد که این قمر کوچک همواره در حال پرتاب بخار آب، ذرات یخی و ترکیبات ارگانیک از حفره های ریز سطحی خود (که هم اینک کمربندهای ببر نامیده می شود) می باشد. قمر میماس، قمر دیگر نزدیک به انسلادوس و تقریباً هم اندازه آن، همانگونه که تصور می شد یک جرم مرده است اما انسلادوس به شکل خارق العاده ای فعال است. بسیاری از محققین این جت های یخ را دلیلی بر وجود منابع زیر زمینی وسیعی از آب می دانند. مخازن نزدیک به سطح آب مایع با درجه حرارتی حدود صفر درجه سانتیگراد دلیل وجود این فوران های آب و یخ را توضیح می دهد. اما این تئوری اشکالاتی هم دارد. *چرا هیچ نمکی وجود ندارد؟در داده های اولیه، ابزارهای کاسینی وجود موادی از جمله کربن، هیدرژن، اکسیژن، نیترژن و ترکیبات مختلفی از هیدروکربن ها در این فوران های گازی را تشخیص دادند. اما هیچگونه اثری از عناصر تشکیل دهنده نمک که اقیانوس های آب مملو از آن هستند یافت نشد. در سال 2009، آنالیزور غبار سفینه کاسینی نمک را در مکانی غیر منتظره مشاهده نمود. دنیس ماتسون می گوید: "ما نباید در فوران گازها به دنبال نمک می گشتیم" در عوض، نمک های سدیم، پتاسیم و همچنین کربنات ها در داخل ذرات یخ فورانی جمع شده اند و منبع این مواد می بایست اقیانوس باشد. مواد حل شده در یک اقیانوس شبیه محتویات این ذرات است. جدیدترین مشاهدات کاسینی کشف خارق العاده دیگری را نشان می دهد: بررسی داده های حرارتی، شکاف هایی را بر روی سطح این قمر با دمای(84-) درجه سانتیگراد نشان داده است. ماتسون در این باره عقیده دارد که این کشف همانند این است که زمان به عقب برگشته و همه چیز از اول شروع شده باشد. منشأ چنین دماهایی می بایست آتشفشانی باشد. برای ذوب یخ، گرمای کافی باید از سطوح داخلی جریان داشته باشد تا فواره هایی از آب در زیر سطح ایجاد نماید. این یافته، دانشمندان را وادار به تفکر در خصوص این موضوع نمود که چگونه محتویات یک اقیانوس پوشیده شده توسط یخی به ضخامت ده ها مایل، به سطح پرتاب می شوند! در مدل پیشنهادی ماتسون و همکارانش، گازهای حل شده در آب های عمیق زیر سطح، تشکیل حباب هایی را می دهد. به دلیل اینکه چگالی این افشانه های آب از چگالی یخ کمتر است، مایع به سرعت بالا آمده و به سطح پرتاب می شود. ماتسون در ادامه توضیح می دهد که بخش زیادی از آب به اطراف پاشیده شده و لایه نازکی از یخ، سطح را که ضخامتی حدود 92 متر دارد، گرم می کند. اما بخش دیگری از آن در محفظه های نزدیک به سطح جمع شده و باعث بالا رفتن فشار در آن مناطق می شود و سپس با ایجاد حفره های ریزی به شکل انفجاری به بیرون پرتاب می شود. دقیقاً مانند زمانی که شما در یک بطری حاوی نوشابه ی گازدار را باز می کنید. با خنک شدن آب باقیمانده، این آب مجدداً به مخزن قبلی خود به زیر سطح باز می گردد و این عمل بارها و بارها تکرار می شود.
|
نوارهای ببر بر روی انسلادوس.jpg)
یک تصویر کلوزآپ از یکی از نوارهای ببر روی سطح قمر انسلادوس که توسط سفینه کاسینی در سال 2008 گرفته شده است. آیا یک اقیانوس گاز دار در زیر آن نهفته است؟
- سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مجاز به ویرایش ادبی دیدگاه‌ها است.
- دیدگاه‌هایی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی و موارد مغایر با قوانین کشور باشند منتشر نخواهند شد.
- دیدگاه‌ها پس از تأیید منتشر می‌شوند.