مسعود عتیقی – گروه ویژه رویت هلال انجمن نجوم آماتوری ایران
نظر به اهمیت رویت هلال ماه بویژه در آغاز و پایان ماه مبارک رمضان در کشور، با توجه به عدم احساس ضرورت تحلیل در سطحی گسترده و برای طولانی نشدن مطلب، بدون اشاره به وضعیت این هلال در جهان و با اشاره گذرا به شرایط در حوزه کشورهای همسایه این مقاله کوتاه  تقدیم می گردد:علیرغم آنکه در شامگاه شنبه 28 امرداد1391 برابر با 29 رمضان1433، کمتر از 24 ساعت از لحظه مقارنه گذشته است ولی به خاطر عرض دایرة البروجی منفی ماه، در شامگاه روز مذکور ارتفاع هلال ماه از افق به یک درجه هم نمی رسد؛ به این دلیل امیدی برای رؤیت این هلال در شامگاه 29 رمضان 1433 در سراسر کشور عزیزمان با چشم غیر مسلح و یا ابزارهای رصدی قدرتمند نیست. در اینگونه موارد که در هنگام غروب خورشید ارتفاع هلال بسیار پایین است، بویژه طی سالیان اخیر رصدگران خبره وبا تجربه با استفاده از تجهیزات رصدی مناسب نظیرتلسکوپها و دوربینهای دو چشمی قدرتمند، معمولاً بعد از اذان ظهر و قبل از غروب خورشید اقدام به رؤیت هلال در روز می‌نمایند. هر چند که در شامگاه جمعه 17 آگوست برابر با 27 امرداد؛ در هیچیک از نقاط کشور و کشورهای همجوار نیز اداعای رویت پذیرفته نیست چرا که لحظه مقارنه بعد از غروب خورشید است اما چه بسا به احتمال بسیار دور از نظر، با برخی قوانین نانوشته داخلی! کشوری چنین ادعایی را حتی برای شامگاه جمعه مطرح کند!! بدیهی است وضعیت عدم رویت پذیری هلال در شامگاه شنبه 28 امرداد نیز برای کشورهای ترکیه، عراق، پاکستان و افغانستان صادق بوده و امکان رویت این هلال در شامگاه 18 آگوست در این کشورها وجود ندارد و این در شرایطی است که رویت این هلال در کشورهای جنوبی خلیج فارس، مرکز و جنوب عربستان در شامگاه شنبه با ابزار رصدی امکان پذیرخواهد بود. بدنیست همین جا اشاره کنیم که با وجود طول کمان وفاز نسبتاً مناسب برای این هلال در روز شنبه( البته قبل از غروب خورشید این پارامترها به سمت وضعیت بحرانی میل می کنند) اما جدایی 13 درجه ای ماه از خورشید آنهم در لحظه غروب خورشید، شرایط را بگونه ای می کند که نور خورشید در روز درون ابزارهای رصدی، عامل مزاحم جدی بوده وبا در نظر گرفتن رویت این هلال مستقیماً از پشت چشمی تلسکوپ(و نه با روش آشکار سازی!) قدری این رویت در روز شنبه29 رمضان امسال، غیر محتمل نیز به نظر می رسد، خاصه آنکه با رو آوری به ابزارهای با گشودگی دهانه بالاتر حتی با وجود قرار دادن سایه بان در اطراف ورودی نور تلسکوپ نیز این معضل نه تنها کم نشده بلکه بیشتر خواهد شد؛ هرچند که طبیعی است 24 ساعت بعد یعنی در شامگاه 29 امرداد 91  مصادف با 3رمضان امسال  هلال ماه به راحتی در سراسر پهنه کشور قابل رؤیت باشد. انتظار می‌رودبه خاطر فاز بالا، هلال ماه را بتوان در این شامگاه حتی قبل از غروب خورشید شکار کرد.ذکر این نکته ضروری است که برای هلال در روز همانطور که گفته شد رصدگران خبره با تجهیزات و ابزار بسیار دقیق و مجهز اقدام به رؤیت هلال در روز می‌نمایند لیکن شدیداً توصیه می‌شود سایر رصدگران و علاقمندان برای جلوگیری از آسیب دیدن ابزار و مخصوصاً چشمهایشان اقدام به رؤیت هلال در روز ننمایند.در جدول شماره یک وضعیت پارامترهای محاسباتی هلال را در شامگاه 28 امرداد 1391و در جدول شماره دو وضعیت پارامترهای محاسباتی هلال شامگاهی شوال 1433 را در شامگاه 3امرداد 1391 مشاهده می‌کنید: 
جدول شماره1:

هلال شامگاهی شوال 1433
شامگاه شنبه 28 امرداد 1391 شمسی مطابق با 29 رمضان 1433 قمری و برابر با 18 آگوست 2012 میلادی
مشخصات: تهرانm 4وd35 عرض شمالی و m26وd51 طول شرقی
محاسبات در سیستم مکان مرکزی Topo centric) ) و بدون لحاظ اثر شکست نور در جو (Refraction off )
لحظه غروب ماه
19h 57m 50sسمت ماه در لحظه غروب ماه
274d 34m 05sطول کمان
133dفاز ماه
/34%مکث ماه
00h 07m 56sلحظه غروب خورشید
19h 49m 53sسمت خورشید در لحظه غروب خورشید
286d 28m 46sسمت ماه در لحظه غروب خورشید
273d 28m16sارتفاع ماه در لحظه غروب خورشید
00d 44m 38sاختلاف سمت ماه و خورشید در لحظه غروب خورشید
13-d 00m 30sجدایی زاویه ای
13d 06m 12sسن ماه:43/23 ساعتفاصله ماه از زمین93/378212 کیلومتر
جدول شماره 2: 

هلال شامگاهی شوال 1433
شامگاه یکشنبه 29 امرداد 1391 شمسی مطابق با 3رمضان 1433 قمری و برابر با 19 آگوست 2012 میلادی
مشخصات: تهرانm 4وd35 عرض شمالی و m26وd51 طول شرقی
محاسبات در سیستم مکان مرکزی Topo centric) ) و بدون لحاظ اثر شکست نور در جو  (Refraction off )
لحظه غروب ماه	20h 31m 33s
سمت ماه در لحظه غروب ماه	268d 15m 05s
طول کمان	168d
فاز ماه	4/91%
مکث ماه	00h 42m 54s
لحظه غروب خورشید	19h 48m 39s
سمت خورشید در لحظه غروب خورشید	286d 04m 15s
سمت ماه در لحظه غروب خورشید	262d 15m 48s
ارتفاع ماه در لحظه غروب خورشید	07d 39m 24s
اختلاف سمت ماه و خورشید در لحظه غروب خورشید	23-d 48m 27s
جدایی زاویه ای	25d 12m 57s
سن ماه	47/40 h
فاصله ماه از زمین	375136/18km