حدود دو هفته دیگر در آخرین روزهای سال جاری میلادی و در ابتدای زمستان امسال، آخرین گرفت خورشید رخ خواهد داد و از شانس خوب رصدگران کشور این واقعه در ایران به صورت جزئی قابل مشاهده است.

انیمیشن خور گرفت 5 دیماه 98

این کسوف که از نوع حلقوی است در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس آغاز خواهد شد و تا جنوب شرق آسیا ادامه خواهد داشت. این گرفت در بخش هایی از اروپا، آسیا و همچنین شمال و غرب استرالیا به صورت جزئی دیده خواهد شد. این گرفت به ساروس (دوره) ۱۳۲ تعلق دارد و چهل و ششمین گرفت از ۷۱ خورگرفت این ساروس است.

این گرفت از ساعت : 2:29:53 به وقت جهانی در روز پنجشنبه پنجم دی ماه ۹۸ برابر با ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹ ، در اولین نقطه از کره زمین آغاز و تا ساعت ۴۰:۸:۰۵ به زمان جهانی سایه ماه، کره زمین را ترک کند، ادامه خواهد داشت. این خورشید گرفتگی سومین کسوف در سال میلادی جاری و دومین و البته تنها خور گرفت قابل مشاهده در ایران در سال ۱۳۹۸ است.

مسیر جهانی خورشید گرفتگی 5 دیماه

گرفت قبلی امسال که یک کسوف کامل و غیر قابل رویت در ایران بود، روز سه شنبه ۱۱ تیر ۹۸ رخ داد. گرفت ۵ دی ماه در تهران با حدود ۶۱ درصد پوشش سطح خورشید توسط ماه و در جنوبی‌ترین نقاط کشور همچون کیش و قشم با ۸۶ درصد پوشش، بیشترین درصد گرفت در کشور است. این در حالی است که در برخی نقاط کشور درصد پوشش خورشید به ۴۵ درصد می‌رسد. این خورشید گرفتگی در تهران حدود ساعت ۷:۱۳ صبح روز پنجشنبه پنجم دی ماه و همزمان با طلوع خورشید قابل مشاهده خواهد بود و تا ساعت ۸:۲۳ صبح این روز ادامه خواهد داشت.

- استان کرمان: ساعت شروع گرفت ۶:۳۶ و تا ساعت ۸:۲۷ ادامه خواهد داشت ؛ در این استان ۷۳ درصد خورشید پوشیده می‌شود.

- استان یزد: ساعت ۶:۵۰ گرفت آغاز و تا ۸:۲۵ صبح ادامه دارد؛ در این استان ۶۸ درصد خورشید می‌گیرد.

- استان فارس:  ساعت ۶:۵۲ خورشید گرفتگی آغاز و ساعت ۸:۲۳ پایان می‌یابد؛ در این استان ۷۷ درصد خورشید پوشیده می‌شود.

- استان سیستان و بلوچستان: ساعت ۶:۵۷ خورگرفتگی آغاز و ۸:۲۴ پایان می‌یابد؛ در این استان ۶۷ درصد خورشید می‌گیرد.

- استان آذربایجان شرقی: ساعت ۶:۵۷ خورشیدگرفتگی آغاز می‌شود و تا ساعت ۸:۲۴ ادامه دارد؛ در این گرفت ۶۷ درصد خورشید پوشیده می‌شود.

- استان اصفهان:  ساعت ۷:۰۲ گرفت آغاز و ساعت ۸:۲۳ پایان می‌یابد؛ در این استان ۶۸ درصد می‌گیرد.

- استان مازندران: ساعت ۷:۱۳ خورشید گرفتگی آغاز و تا ساعت ۸:۲۴ ادامه دارد؛ در این استان ۵۸ درصد خورشید پوشیده می‌شود.

- استان مرکزی: ساعت ۷:۱۷ گرفت آغاز می‌شود و ساعت ۸:۲۲ پایان می‌یابد؛ در این استان ۶۴ درصد خورشید گرفته می‌شود.

- استان همدان: ساعت ۷:۲۴ خورشید گرفتگی آغاز می‌شود و ساعت ۸:۲۱ پایان می‌یابد؛ ۵۹ درصد خورشید در این استان می‌گیرد.

- استان کردستان: ساعت ۷:۳۲ خورشید گرفتگی آغاز می‌شود و تا ساعت ۸:۲۰ ادامه دارد؛ در این استان ۵۶ درصد خورشید می‌گیرد.

و بر این اساس، امکان رصد خورشید گرفتگی جزئی در سراسر ایران همزمان با طلوع آفتاب خواهد بود.

گرفت حلقوی پنجم دی، سایه ماه بیش از سه ساعت بر روی کره زمین، ۱۲ هزار و ۹۰۰ کیلومتر را طی می‌کند. گرفت حلقوی خورشید از کشور عربستان سعودی آغاز می‌شود و سپس کشورهای قطر، امات و عمان را طی خواهد کرد و پس از عبور از اقیانوس هند وارد خاک کشور هند می‌شود و از آنجا کشورهای سریلانکا، مالزی، اندونزی و سنگاپور را پشت سر گذاشته و از شمال جزایر ماریانا و گوام عبور خواهد کرد. هر چند در کشورهای جنوبی خلیج فارس مدت زمان گرفت حلقوی یک دقیقه است اما در کشور هند زمان گرفت حلقوی به بیش از سه دقیقه می‌رسد. بیشترین زمان گرفت حلقوی در روز پنج دی ماه، ۳ دقیقه و ۴۰ ثانیه خواهد بود.

کسوف ۵ دی ماه به صورت جزئی در ایران مشاهده می‌شود و حتما از عینک‌های مخصوص رصد خورشید برای مشاهده این واقعه استفاده کرده و به هیچ وجه با چشم غیر مسلح این خورشید گرفتگی را رصد نکنند.

همچنین در صورت رصد با تلسکوپ و یا دوربین دو چشمی و حتی برای عکاسی نجومی از این رویداد حتما از قبل باید تجهیزات خود را مجهز به فیلتر استاندارد از جمله فیلتر «مایلار» کرد؛ وی بار دیگر تاکید کرد که نگاه مستقیم به خورشید حتی برای یک مدت کوتاه، بسیار خطرناک است و عواقب جبران ناپذیری خواهد داشت.

مسیر کسوف حلقوی 5 دیماه 98

امارات متحده عربی یکی از مقاصد نزدیک به ایران برای رصد این خورشید گرفتگی حلقوی است؛ با توجه به اینکه در هنگام وقوع کسوف ارتفاع خورشید از افق کم است، در تلفیق با مناظر طبیعی و ساختمانها تصاویر جذابی را از این خورشید گرفتگی می‌توان ثبت کرد. کشور عمان یکی دیگر از کشورهایی است که در مسیر کسوف حلقوی قرار دارد و شانس ثبت تصاویر این کسوف برای علاقمندان بر روی اقیانوس هند در این کشور فراهم است.

البته این دو کشور تنها گزینه‌ها برای مشاهده خورگرفت حلقوی نیستند و کشورهای اندونزی و هند با طول زمان بیشتر برای مشاهده گرفت حلقوی گزینه‌های مطرحی هستند اما طبیعتا هزینه بالاتری نسبت به کشورهای جنوبی خلیج فارس برای سفر به آنجا وجود دارد.

*کسوف حلقوی چیست؟

با وجود عبور قرص کامل ماه از مقابل دیسک (صفحه ) خورشید، گاهی اوقات تمام قرص خورشید پوشیده نشده و گرفت کامل رخ نمی‌دهد. دلیل این موضوع عموما آن است که ماه اگر در کمترین فاصله با زمین نباشد (در اوج زمینی و یا نزدیک به آن باشد) قطر ظاهری آن کوچکتر از قرص خورشید بوده و حلقه‌ای از آتش در اطراف دیسک سیاه ماه دیده خواهد شد.

در گرفت پنجم دی ماه امسال با وجود اینکه ماه ۱۶ هزار کیلومتر نسبت به گرفت تیرماه ۹۸ (که یک گرفت کامل خورشید بود) به زمین نزدیک تر است اما باز شاهد گرفت حلقوی هستیم و علت این امر در گرفت ۵ دی ماه، نه به قطر ظاهری ماه بلکه به قطر ظاهری خورشید مربوط است. به این صورت که در گرفت ۱۱ تیر امسال نسبت به گرفت پنجم دی ماه، خورشید ۵ میلیون کیلومتر از زمین دورتر بود و در نتیجه همین مسئله باعث می‌شود که در گرفت دی ماه امسال قطر ظاهری خورشید با توجه به اینکه ۵ میلیون کیلومتر به زمین نزدیک‌تر است، بزرگتر بوده و قرص ماه نمی تواند آن را کاملا بپوشاند و گرفت حلقوی رخ خواهد داد.

طولانی‌ترین گرفت کامل زمانی رخ می‌دهد که ماه در حضیض زمینی (کمترین فاصله با زمین) و زمین در اوج خورشیدی (بیشترین فاصله با خورشید ) باشد که در قرن ۲۱ این اتفاق در روز چهارشنبه ۳۱ تیر ۱۳۸۸ خورشیدی رخ داد و ساکنان زمین شاهد طولانی‌ترین کسوف قرن ۲۱ بودند. در آن سال گروه پژوهش انجمن نجوم آماتوری ایران به دعوت اخترشناسانی از کشور چین به این کشور جهت مطالعه و بررسی طولانی ترین کسوف قرن 21 عزیمت نمودند.

بدیهی است طولانی‌ترین کسوف حلقوی زمانی رخ می‌دهد که ماه در اوج زمینی و زمین در کمترین فاصله با خورشید باشد که شش ماه بعد از طولانی ترین کسوف قرن ۲۱ در تابستان ۸۸، طولانی‌ترین گرفت حلقوی خوشید در قرن جاری رخ داد و در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۰ میلادی مصادف با روز جمعه ۲۸ دی ۸۸، به مدت زمان ۱۱ دقیقه و ۸ ثانیه کسوف حلقوی به درازا انجامید؛ اما این رویداد در ایران به صورت کسوف جزئی قابل مشاهده بود.

خورشید گرفتگی‌های بعدی در سال ۱۳۹۹ یکشنبه اول تیر و دوشنبه ۲۴ آذر رخ می‌دهد که به ترتیب اولی حلقوی و دومی کلی خواهد بود. در اکثر نقاط ایران کسوف اول تیر به صورت جزئی قابل مشاهده است و این خورشید گرفتگی جزئی به جز در شمال، غرب و شمال غرب کشور در بقیه نقاط ایران قابل مشاهده خواهد بود.  اما خورشید گرفتگی ۲۴ آذر ۹۹ در آمریکای جنوبی رخ خواهد داد و در ایران قابل مشاهده نیست.
همچنین گفتگوی تلویزیونی مدیریت انجمن با بخش خبری  ساعت 14 شبکه بین المللی خبر سیما در این زمینه در آشیو محتوایی شبکه خبر قرار دارد.

این خبر را می توانید در سرویس علمی خبرگزاری ایرنا نیز مشاهده نمایید...

همچنین شما می توانید این خبر را در سرویس علمی دانشگاهی خبرگزاری ایسنا دنبال نمایید...