10 سال پیش سازمان ناسا یکی از کاوشگرهای دوقلوی خود را به سطح سیاره مریخ فرستاد تا با آغاز یک ماموریت موفقیت‌آمیز، اطلاعاتی در مورد سیاره سرخ و گذشته مرطوبتر و گرمتر آن برای زمین ارسال کند.

کاوشگر «روح» (Spirit) ناسا در روز چهارم ژانویه 2004 در سطح مریخ فرود آمد و سه هفته بعد، کاوشگر «فرصت» (Opportunity) نیز به آن ملحق شد.

در آن سال‌ها مدیریت برنامه‌های اکتشافات مریخ ناسا را دکتر فیروز نادری، دانشمند برجسته ایرانی عهده دار بود.

وی، فروردین ماه 1379 در شرایطی این مسوولیت را پذیرفته بود که دو ماموریت مهم قبلی ناسا برای اعزام سفینه به مریخ با شکست مواجه شده بود.

این دو ربات درابتدا قرار بود برای 90 روز سطح اسرارآمیز سیاره مریخ را کاوش کرده و مناطق متفاوت فرود خود را به دنبال نشانه‌هایی از فعالیت آبی در گذشته بررسی کنند. هر دو کاوشگر توانستند شواهد بسیاری پیدا کرده و به کار خود بسیار بیشتر از آنچه از آنها انتظار می‌رفت، ادامه دهند.

مریخ‌نورد روح در سال 2010 در شن گیر کرد و یک سال بعد، ناسا آنرا مرده اعلام کرد، اما کاوشگر فرصت تا به امروز به کار خود ادامه داده و هیچ نشانه‌ای از کند شدن نشان نداده است.

اکتشافات انجام شده توسط کاوشگرهای فرصت و روح در سالهای گذشته به طور اساسی درک دانشمندان را از مریخ و تاریخ دینامیک آن تغییر دادند.

برای مثال در سال 2007، چرخ جلو سمت راست روح که از کار افتاده بود، یک شیار در خاک قرمز مریخ حفر کرد که شکل‌گیری آن مانند واکنش آب داغ به سنگ بود. این مریخ‌نورد توانست شواهد قدرتمندی از وجود یک سیستم گرمابی باستانی کشف کند که نشان می‌دهد حداقل برخی بخشهای سیاره سرخ در گذشته از دو عنصر اصلی ضروری برای حیات یعنی آب مایع و منبع انرژی برخوردار بوده‌اند.

کاوشگر فرصت نیز چند کشف را انجام داده که برخی از آنها پس از ورود این ربات به دهانه 22 کیلومتری «اندوور» (Endevour) در ماه اوت 2011 بدست آمده‌اند.

کاوشگر کنجکاوی ناسا که در اوت 2012 در دهانه گیل مریخ وارد شده است، تحقیقات به دنبال نشانه‌های حیات را در مرحله بالاتری انجام می‌دهد. مشاهدات کنجکاوی نشان داده که ناحیه‌ای موسوم به «خلیج یلونایف» احتمالا چند میلیارد سال پیش در دریاچه آب شیرینی که احتمالا 50 در پنج کیلومتر وسعت داشته، از حیات اولیه برخوردار بوده است.

کاوشگر روح در کل عمر عملیاتی خود 7.7 کیلومتر در سیاره مریخ حرکت کرده، در حالیکه مسیر طی شده توسط کاوشگر فرصت تا به امروز 38.7 کیلومتر بوده است. فرصت اکنون رکورددار مسافت طی شده توسط یک خودروی رباتیک آمریکایی در فضا بوده و در حال نزدیک شدن به رکورد بین‌المللی 42 کیلومتر است که در اختیار ماهنورد «لونوخود 2» اتحاد جماهیر شوروی سابق قرار دارد؛ این رکورد تاریخی در سال 1973 ثبت شده بود.