SS Cygni   یکی از پر بیننده ترین ستاره های متغیر ، در فاصله ای که به شدت مورد بحث و مناقشه می باشد قرار گرفته است.

این حقیقت که آیا ما فهمیده ایم که این نوع از متغیرها چگونه کار میکنند مشخص خواهد شد . یکی از محبوبترین ستاره های متغیر برای رصد گران آماتور و پ‍ژوهشگران حرفه ای بطور مشترک ستاره متغیر  SS Cygni  می باشد .

در حال حاظر این ستاره از آسمان شرقی بالا می آید . به لطف هوشیاری هزاران رصدگر انجمن رصد گران ستاره متغیر درآمریکا (AAVSO ) از زمان کشف آن ستاره متغیر در سال 1896 تا کنون یک فوران مربوط به این ستاره از دست نرفته است.آنها روشنایی این نو اختر کوتوله را از قدر 12 تا 8 برای چندین روز در هر یک یا دو ماه در طول قرن مشاهده کرده اند .

گواهی یک قرن فداکاری با  ارزش آنها ، اندازه گیری روشنایی SS Cygni  در اتاق نشست اصلی AAVSO  می باشد.

این پوستر با گستردگی بیش از 100 فوت ( حدود 3 متر ) می باشد.

در SS Cygni یک کتوله سفید گازها را از سمت ستاره همدم خود می کشد. گاز بر روی دیسک می افتد ، اما سرعت این افتادن بسیار آهسته است تا دیسک با تغییر و سویچ به سمت فوران داغ و روشن در هر 5 تا 9 هفته پایدار شود .

تاکنون بیش از 500000 مشاهدات انجام شده در طول سالها ،SS Cygni   همچنان در مرکز پازلی است که هر چه را که ما درباره کوتوله های سفید می دانیم را تهدید میکند. اکنون برخی ستاره شناسان فکر میکنند که معما را حل نموده اند.در مقابل دیگران میگویند که آنها در حال سخن پرانی بوده و تفکر و وقت لازم را جهت حل معما صرف نکرده اند .

SS Cygni  از دو ستاره که در هر 6.5 ساعت مانند رقص باله Pas de Deux  چایکوفسکی به دور یکدیگر می چرخند تشکیل شده است.یکی کتوله قرمز که یک ستاره کوچک نرمال و سردتر از خورشید است . دیگری یک کتوله سفید یک ستاره مرده فوق متراکم  بسیار کوچک و گرم میباشد.

مواد از ستاره همدم بر روی توده کوتوله سفید در یک دیسک یکپارچه می افتد.در نهایت وقتی دیسک پر گردید ناگهان تمام موادی که بر روی کوتوله سفید است خالی میشود . وقتی که آن لبالب پر گردید انرژی گرانشی خود را بصورت یک شراره بزرگ منتشر می کند.

این یک تئوریست . مشاهدات متناقض در طول 15 سال گذشته ، ستاره شناسان را درباره SS Cgyni   متحیر کرده است .

دیروز جیمز میلر جون ( دانشگاه کورتن ) و همکارانش یک مطالعه رادیویی جدید را در مجله علوم منتشرکردند که ممکن است معما را حل کرده و یا بعنوان سوخت برای تداوم بحث عمل نماید .

بسیار بزرگ و نورانی ؟

قبل از سال 1999 ستاره شناسان فکر می کردند درباره SS Cygni  همه چیز را درک کرده اند ، به طور خاص آنها فکر میکردند که دقیقا برای دینامیک گازها در روی دیسک فشرده چه اتفاقی می افتد را درک نموده اند و اینکه چرا گاز ناگهان تغیر ویسکوزیته (گرانروی) میدهد و سبب فشرده شدن و رمبش می شود و اهمیت گسترده تر آن این موضوع است که ؛ آن برای محدوده وسیعی از متغیرهای عظیم سیستم باینری (دودویی) ، از جمله آنهایی که بسیار عجیب و غریب بوده و یا ستاره های نوترونی و سیاه چاله ها کار می کند .

سنسورهای راهنمای خوب تلسکوپ فضایی هابل برای اندازه گیریهای بسیار دقیق اختلاف منظر مورد استفاده قرارگرفت که سبب تعیین فاصله اخترهای کوتوله نزدیک می شود.

تام هریسون ( دانشگاه ایلتی نیو مکزیکو ) یک تیم را در استفاده دقیق و کاملا پیچیده از سنسورهای راهنمای خوب مدیریت میکند تا توسط آن اختلاف منظر چندین نواختر کوتوله نزدیک را اندازه گیری کنند.

اختلاف منظر ساده ترین روش اندازه گیری فاصله ستاره های نزدیک می باشد. نشان دادن این که به چه صورت عمل میکند نیز آسان است. انگشتتان را در مقابل صورتتان نگه داشته و یکی از چشمها را بسته و سپس چشم دیگر را ببندید.به نظر می رسدانگشت شما در مقابل زمینه پشت حرکت می کند. انگشت شما به نظر قصد حرکت داشته و کمی از مقابل چشمتان دورترمی گردد.

با اندازه گیری حرکت واضح  SS Cygni  در مقابل زمینه پشتی ستارگان ، مانند محور چرخش زمین از یک طرف خورشید به طرف دیگر ، گروه هریسون فاصله ای بین 500 تا 580 سال نوری برای   SS Cygni  پیدا نموده است.

مشکل اینجاست که فاصله زیاد محاسبه شده بیشتر از روشنی ستارگان SS Cygni  و میزان انتقال جرم بسیار زیاد در آنها میباشد.

دینامیک گازها در دیسک یکپارچه ، حالا همگی اشتباه میشوند.

نویسنده مقاله ( گرگ سیواکف  از دانشگاه آلبرتا –کانادا )" در فاصله محاسبه شده توسط هابل SS Cygni  باید درخشنده و همیشه در حال فوران باشد " اما مشاهدات یک قرن در نتایج با هم تناقض داشته که سبب میشود " برخی تئوریها ، شروع به پرسش درباره مدل  [ نا پایدار دیسکی ]  کرده ، در حالی که دیگران درباره اختلاف منظر تلسکوپ فضایی هابل (HST ) سوال میکنند .

اختلاف منظر مثلثاتی برای تعیین فاصله از یک ستاره با اندازه گیری جابجایی جزئی موقعیت ظاهری دیده شده در مقابل مدار زمین تعیین میگردد.

میلر- جونز در کمپ دوم بود . او اخیراً یک تیم که برای اندازه گیری مجدد تغییر سالیانه اختلاف منظر  SS Cygni   به وسیله امواج رادیویی بود را رهبری میکرد. برخلاف اختلاف منظر نوری که موقعیت SS Cygni  را در مقابل زمینه پشتی ستارگان در راه شیری مقایسه میکند، اختلاف منظر رادیویی موقعیت  SS Cygni را در مقابل زمینه پشتی منابع خارج از کهکشان ما مقایسه می کند که اختلاف منظرصفر را نشان میدهد.

فقط یک مساله وجود دارد – SS Cygni  در ابتدای یک  شراره  امواج رادیویی روشن تر آمده  است . وقتی مواد در دیسک یکپارچه رمبش می کند مشابه سوخت یک جت از نزدیکیهای قطبین کوتوله سفید خارج می شود.

برای شکار کردن SS cygni  در این زمان حیاتی ، پژوهشگران حرفه ای به کمک رصد گران سخت کوش آسمان در انجمن رصد گران ستاره های متغیر آمریکا نیاز دارند .

ورود آماتورها

متئو تمپلتون از کارکنان  AAVSO  می گوید ؛ صرفه نظر از مباحث مطرح شده   SS Cygni همیشه به خوبی رصد میشود  زیرا  یک ستاره بسیار محبوب می باشد .

وقتی که AAVSO  دریک بولتن خبری برای اعضایش مطرح کرد که  میلر- جونز بدنبال شکار مراحل اولیه شراره ها است ، بازخوردهای زیادی داشت. تمپلتون گفت : " واقعا همه ما سعی کردیم مردم را به کاری که آنها در حال انجام دادن آن بودند ترغیب نماییم " . " همچنین آنها در پاسخ گفتند که اگر آنها فورانهای SS Cygni  را دیدندخیلی سریع به ما اعلام میکنند ."

بیش از 180 رصدگر در این منحنی نور SS Cygni شرکت داشته اندکه بیش از400 روز را پوشش داده اند. همچنین 280 رصدگر برای مشاهدات 2.5 ساله SS Cygni شرکت داشته اند . وقتی سیستم به سمت حالت فورانی چرخش میکند AAVSO به تیم میلر- جونز خبر زمان شروع مشاهدات رادیوییشان را می دهد.

تمپلتون اشاره میکند که مشاهدات دیداری- روش قدیمی دیدن روشنایی ستارگان در برابر ستاره های استاندارد توسط چشمی های تلسکوپ مشابه – نقش مهمی در نظارت SS Cygni   برای شروع و راه اندازی اجرای یک مشاهده رادیویی بازی می کند .

برای 2.5 سال بزودی اعضای AAVSO  متوجه یک فوران شدند ، تیم میلر- جونز مشاهدات رادیویی خود را با یک آرایه خط مبنای بلند (VLBA ) و شبکه اروپایی VLBA   روپایی دنبال کرد .

سیاکف می گوید : " این پروژه بدون AAVSO   ممکن نبود انجام شود "

تمام 280 رصدگرAAVSO     در طرح مشارکت داشتند. تیم رادیویی موقعیت SS Cygni  را در مقابل میلیاردها کوازار رادیویی که در زمینه پشت از فاصله 365 – 378 سال نوری می آمدند را مقایسه نمود.

این مقدار بسیار نزدیکتر از اندازه گیری هابل بود . این یافته SS Cygni  را به مکانی که به آن تعلق داشت قرار داد .

حداقل مطابق با تئوری :در  درخشندگی پایین تر ، جایی که مدل بی ثبات دیسکی قبلا پیش بینی کرده بود ، ستاره در مسیری که رصد می شد باید شعله ور شده و سپس محو می شد.

مساله حل شد ؟ نه به سرعت

اگر اندازه گیریهای رادیویی صحیح باشد سوالی باقی می ماند ؟ چرا سنسورهای راهنمای خوب هابل اشتباه کرده اند ؟ آنها در جاهای دیگر برای اختلاف منظر عالی عمل کرده اند.

میلر- جونز و همکارانش  در مقالاتشان پیشنهاد یک جفت از ایده ها را دادند . مشکل ممکن است در ارتباط با بدشانسی در اندازه گیریهای نادرست یک یا چند تا از ستاره های پشت زمینه در مشاهدات هابل باشد یا مشکل ممکن است بدلیل تمایلات ظریف آماری باشد که سیاکف در این رابطه با لهنی نیمه شوخی گفت :" نوعی خستگی مرگ آور قرائت کنندگان آمار که ممکن است طاعون ستاره شناسان باشد سبب اشتباه شده است"

هر دو تفسیر مستلزم خطاهای بسیار بزرگ می باشد که متاسفانه غیر ممکن هم نمی باشد. هریسون این مطالب را نپذیرفت.

در پاسخ به نتایج میلر- جونز، هریسون در مقاله تهیه شده خود افزود ، ما به نتایجمان اطمینان داریم که فاصله SS Cygni  بسیار بیشتر از تئوریها برای موارد مشابه با آن می باشد. علاوه بر این او گفت : که یک مشکل در تیم میلر - جونز،چیدمان برای رصد  SS Cygni  می باشد . پس از همه این موارد  آنها نمی توانند 9 نواختر کوتوله دیگر را مشاهده کنند که مدل بی ثبات دیسکی را در آنها مطابقت دهند ، زیرا آنها به اندازه کافی منابع رادیویی واضح در اختیار ندارند.

هریسون گفت : مگر شما بدلیل خاص می توانید تعیین کنید که چرا شما معتقدید که نتایج برای SS Cygni   اشتباه است، شما باید تمام اختلاف منظرها را رد کرده ویا همگی را قبول نمایید . شما نمیتوانید بر حسب علاقه یکی را که دوست دارید برداشته و انتخاب نمایید.

ماموریت گایا بن بست را با نقشه برداری بسیار دقیق موقعیتها و حرکات برای 1 میلیارد ستاره در بخشی از کهکشان ما خواهد شکست .

هریسون همچنین با مطالعه به مشکلات بالقوه دیگر اشاره نمود. برای مثال ؛ اندازه گیریهای انتشار رادیویی توسط میلر- جونز از جریان  شراره هایی که از قطبین کتوله های سفید آمده اند بوده است – اما شراره ها ممکن است از بالای دیسک یکپارچه شروع شده باشد و همچنین ممکن است شراره ها در طول زمان خم شوند ، کدام مورد می تواند اندازه گیری های آنها را رد کند .

سیاکف گفت : اگر فاصله اندازه گیری شده هابل صحیح باشد باید گفت در مدل بی ثبات دیسکی باید تجدید نظر کاملی شود.

خوشبختانه ، بن بست در حال شکسته شدن است .اکنون نگاه های هر دو طرف بحث به سمت گایا مرتبط با آژانس فضایی اروپا می باشد که در اکتبر سال 2013 شروع بکار می نماید.انتظار طولانی ستاره شناسان سرتاسر جهان اززمان ماموریت اخترسنجی موفق ماهواره اندازه گیری موقعیت ستاره تاریخی ابرخس از سال 1990 تا به امروز ادامه دارد .

منبع : http://www.skyandtelescope.com/news/Variable-Star-SS-Cygni-208713971.html