حمیدرضا خاکدوست

جدیدترین تلسکوپ اشعه X با انرژی بالای ناسا دو تصویر بسیارخوب از انفجار ستاره ها و سیاه چاله های سیری ناپذیررا منتشر کرده است.

NuSTAR ، اولین تلسکوپ اشعه X با انرژی بالا میباشد که قادر به تولید عکسهای بسیار جذاب میباشد. دو عکس جدید این هفته در نمایشگاه تلسکوپهایی که حساسیتشان افزایش صد برابری نسبت به تجهیزات قبلی داشته است در انجمن نجوم آمریکا منتشر شده است.

در مکانی با فاصله 1100سال نوری از ما ، بقایای ابر نواختر ذات الکرسی A با وجود تلسکوپ پرتوX ، NuSTAR ناسا به صورت رنگهایی با کیفیت بالا به نظر می آیند. رنگ آبی نشان دهنده نمایی جدید از بقایای ابر نواختربا انرژی بالا میباشد و رنگ قرمز و سبز نشان دهنده انرژیهای پایین و همپوشانی با توانایی چاندرا میباشد . حلقه آبی رنگ نشان دهنده جایی است که موج ضربه ای ابرنواختر به شدت مواد اطراف خود را به هم میکوبد. NASA / JPL-Caltech / Digital Sky Survey
ذات الکرسی A اولین تصویر ذات الکرسی A بقایایی از یک انفجار ستاره ای مربوط به 30سال قبل را نشان میدهد . از انجایی که فقط 100سال نوری از ما فاصله داشتند ، بقایای ابر نو اختر با جزییات زیبا در طول موجهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است. تلسکوپ پرتو X چاندرا برای مثال ، قبلا ذات الکرسی A را با انرژی های پرتو X پایین تر به تصویر کشیده است اما بررسی ذات الکرسی A ، در انرژیهای بالاتر قبلا مقدور نبوده است . قبلا تلسکوپهای پرتو X انرژی بالا ، هرگز قدرت تفکیک فضایی NuSTAR را با این انرژی نداشته است بنابراین وقتی حوزه دید به سمت ذات الکرسی A باشد ، آنها فقط به صورت نقطه ای تیره به نظر خواهند رسید . از سوی دیگر NuSTAR دور نمایی از پیچکهای حلقه ای که به صورت خاکستر مرکز ستاره را فرا گرفته است نشان میدهد . مشاهدات NuSTAR چیزی بیش از یک عکس زیبا را فراهم نموده است . تیم NuSTAR وجود یک عنصر رادیواکتیو با نام تیتانیوم - 44 که در یک انفجار ابرنواختری تولید شده را نقشه برداری نموده است. ستاره ها، تیتانیوم – 44 را در یک لایه بحرانی که در درون آن یک رمبش ستاره ای به یک ستاره نوترونی یا سیاه چاله اتفاق افتاده و در خارج آن پرتاب مواد به خارج سیاه چاله که منظره ای دیدنی را میسازد تولید میشود . زمانی که تیم NuSTAR نقشه تیتانیوم – 44 را کامل نماید آنها قادر به بازسازی انفجار اصلی خواهند بود . منابع پرتوX فوق درخشان Caldwell 5 ( با نام مستعار IC 342 ) یک تصویر خیره کننده از کهکشان مارپیچی در صورت فلکی زرافه را نشان میدهد اما تلسکوپ NuSTAR ناسا مناظر جذاب (صورتی ) بیشتری را آشکار کرده است ؛ سیاه چاله ها در حال کشیدن گازو شعله های پرتوهای X به درون خود می باشند . تصویر بالا حاصل تصویر نور مریی از Digital Sky Survey ناسا می باشد . NASA / JPL-Caltech / Digital Sky Survey
دومین عکس منتشر شده تابش دو سیاه چاله خورنده در نزدیکی کهکشان IC 342 را نشان میدهد . نقاط داغ بنفش در بازوهای مارپیچی در اصطلاح منابع فوق درخشنده پرتوX میباشند زیرا آنها با شدت غیر قابل وصفی می درخشند .آنها می توانند سیاه چاله هایی با جرم متوسط  حدود صد برابرخورشید باشند و یا ستاره هایی با جرم معمولی بوده که خوراک سیاه چاله هایی با ابعاد بزرگ می باشند .در هر صورت پرتو های X فوق درخشنده چیزهای بسیار عجیب میباشد زیرا ستاره شناسان نمیدانند چطور سیاه چاله هایی با جرم متوسط رشد میکنند و یا نمیتوانند درک کنند که چطور ستاره ای با جرم معمولی میتواند خوراک سیاه چاله هایی در ابعاد بسیار بزرگ باشند . پرتو های x فوق درخشنده  توسط تلسکوپ NuSTAR کشف نشده بلکه توسط رصد خانه پرتو X چاندرا کشف شده است . اما تلسکوپ NuSTAR آمده است که اطلاعاتی درباره انرژی های فوق بحرانی اضافه نموده و به درک این مساله کمک نماید که چه مکانیسم های عجیبی در پشت این منابع فوق درخشان پرتو های X وجود دارد . ترجمه ای ازمقاله Monica Young لینک سایت مبدا : http://www.skyandtelescope.com/community/skyblog/newsblog/NuSTARs-New-Views-186014681.html