مینا افشاری راد
بیش از 5سال پیش ، یک ابرنواختر در M83 ، یک کهکشان مارپیچی حدود 15 سال نوری فاصله از زمین ، کشف شد. ستاره شناسان از رصدخانه اشعه X شندرا ( Chandra) در ناسا برای انجام اولین ردیابی اشعه های X خارج شده توسط بقایای این انفجار استفاده کرده اند .
چون این چهارمین ابر نواختر کشف شده در سال 1957 بود ، نام آن را SN 1957D گذاشتند . این یکی از معدود ابرنواخترهایی است که بیرون از کهکشان راه شیری قرار گرفته و توسط هم رادیو و هم طول موج های نوری ، دهه ها بعد از انفجار آن رصد شد . در سال 1981 ، ستاره شناسان بقیه ستاره منفجر شده در امواج رادیویی را دیدند و سپس در 1987 ، سال ها بعد از این که نوری که از انفجار خودش داشت ، غیر قابل شناسایی شد ، آن ها باقی مانده طول موج های نوری را کشف کردند .
یک رصد نسبتن کوتاه – حدود 14 ساعته – از رصدخانه اشعه X شندرا در سال 200و 2001 هیچ اشعه Xی از بقایای SN 1957D کشف نکرد . با وجود این ، یک رصد طولانی تر در سال 201و 2011 ، در مجموع 8.5 روز از زمان شندرا ، حضور تابش اشعه X را آشکار کرد . روشنی اشعه X در سال 200و 2001 تقریبن هم سطح یا پایین تر از آن در این تصویر عمیق بود .
این تصویر جدید شندرا از M83 ، یکی از عمیق ترین رصدهای اشعه Xی است که تا به حال از یک کهکشان مارپیچی آن سوی کهکشان ما گرفته شده است . این تصویر کامل از این کهکشان مارپیچی ، رصدهای اشعه های X کم ، متوسط و پرانرژی را که توسط شندرا به ترتیب به رنگ های قرمز ، سبز و آبی هستند را نشان می دهد . محل SN 1957D ، در لبه داخلی بازوی مارپیچی دقیقن بالای مرکز کهکشان ، با مربع کوچک در شکل مشخص شده است .
داده های جدید اشعه X از باقی مانده SN 1957D اطلاعات مهمی را درباره ماهیت این انفجار فراهم می کند ، که ستاره شناسان فکر می کنند وقتی که سوخت یک ستاره بسیار بزرگ و حجیم تمام و در نهایت متلاشی شده ، اتفاق افتاده است . پخش اشعه های X با انرژی حاکی از آن است که SN 1957D شامل یک ستاره نوترونی ، یک چرخش سریع ، ستاره چگال شکل گرفته وقتی که هسته ستاره پیش نواختر متلاشی شد ، است . این ستاره نوترونی یا تپ اختر ممکن است در حال تولید یک پیله ذره های آماده در حال حرکت با سرعتی نزدیک سرعت نور که به عنوان یک تپ اختر سحابی باد شناخته می شود ، باشد .
اگر این تفسیر تایید شود ، یعنی این تپ اختر در SN 1957D در سن 55 سالگی رصد شود ، یکی از جوان ترین تپ اخترهایی است که تا به حال دیده شده . باقی مانده SN 1979C در کهکشان M10شامل یک نماینده دیگر برای این جوان ترین تپ اختر است ، اما ستاره شناسان هنوز مطمین نیستند که آیا در مرکز SN 1979C یک سیاه چاله است یا یک تپ اختر .
یک تصویر از تلسکوپ فضایی هابل ( در مربعی که با زیرنویس نمای بسته نوری در تصویر وجود دارد ) نشان می دهد که باقی مانده انفجاری که SN 1957D را ایجاد کرده ، در لبه یک خوشه ستاره ای با کمتر از 1میلیون سال سن قرار دارد . جرم بسیاری از این ستاره ها ، حدود 17 برابر خورشید تخمین زده می شود . این دقیقن همان جرمی است که برای سیر تکاملی یک ستاره در فروپاشی هسته ای یک ابرنواختر نتیجه می شود ، همان طور که تصور می شود که در مورد SN 1957D هم همین گونه باشد .
این نتایج در یک نسخه مجله فیزیک نجومی نمایان خواهند شد . محققانی که در این بررسی شرکت داشته اند : ناکس لانگ ( Knox Long ) از موسسه علمی تلسکوپ فضایی ، ویلیام بلیر ( William Blair ) از دانشگاه جان هاپکینز ، لی گادفری ( Leith Godfrey ) از دانشگاه کورتین استرالیا ، کیپ کونتز ( Kip Kuntz ) از جان هاپکینز ، پل پلاسینسکی ( Paul Plucinsky ) از مرکز فیزیک نجومی هاروارد ، روبرتو سوریا ( Roberto Soria ) از دانشگاه کورتین ، کریستوفر استاک دیل ( Christopher Stockdale ) از دانشگاه اوکلاهاما و رصدخانه ستاره شناسی استرالیا ، بردلی وایت مور ( Bradley Whitmore ) از موسسه علمی تلسکوپ فضایی و فرانک وینکلر ( Frank Winkler ) از کالج میدل بری و...
برای اطلاعات بیشتر :
http://www.nasa.gov/mission_pages/chandra/multimedia/sn1957d.html