جمعه 10 فروردین 1403 | 19 رمضان 1445 | 29 مارس 2024
هابل خوشه کروی M۱۰ را رصد میکند
سوره صادقی
خوشه کروی مسیه ۱۰ مانند بسیاری از اجرام مشهور آسمان جذابیت چندانی برای کاشف خود نداشت. چارلز مسیه ستارهشناس فرانسوی قرن ۱۸ بیش از ۱۰۰ کهکشان و خوشههای مختلف را فهرستبندی کرد. لیکن علاقه اصلی او دنبالهدارها بودند. دنبالهدارها، سحابیها، خوشههای کروی و کهکشهانها در تلسکوپهایی که در آن زمان ساخته میشد، همگی به یک اندازه به لکههای محو و با نور پراکنده میمانستند که میشد به آسانی با یکدیگر اشتباه گرفت.
تنها با مشاهده دقیق حرکت -یا عدم حرکت- آنها بود که ستارهشناسان می توانستند آنها را از هم بازیابند. دنبالهدارها نسبت به ستارههای پسزمینهشان حرکت آرامی دارند، درحالیکه سایر اجرام آسمانی دورتر هیچ حرکتی ندارند.
تصمیم مسیه برای یافتن و فهرستبندی تمام اجرامی که دنبالهدار نبودند، راهحلی عملی بود که میتوانست تأثیر مهمی در ستارهشناسی بگذارد. فهرست بیش از ۱۰۰ جرمی که او تهیه کرد، بسیاری از مشهورترین اجرام آسمان شب را در بر میگیرد.
مسیه ۱۰ که در اینجا عکسی از آن را میبینید، یکی از این اجرام است. تلسکوپ فضایی هابل ناسا این عکس را گرفته است. مسیه این جرم را در اولین ویرایش فهرستش توصیف کرد، ویرایشی که در سال ۱۷۷۴ منتشر شد و شامل ۴۵ جرم اولی میشد که او شناسایی کرده بود.
مسیه۱۰ که کرهای از ستارگان است، در فاصلهٔ حدود ۱۵٫۰۰۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی مارافسای (عوا) قرار دارد. این خوشه کروی با پهنای ۸۰ سال نوری میبایست با اندازهای معادل دو سوم ماه کامل در آسمان شب ظاهر شود. اما نور نواحی خارجی آن به شدت پراکنده است و حتی مرکز آن که در مقایسه با اطرافش نسبتاً روشنتر است، باز هم آنقدر درخشان نیست که با چشم غیرمسلح دیده شود.
تلسکوپ هابل -که البته مشکلی در دیدن اجرام کمنور ندارد!- روشنترین قسمت مرکز این خوشه را که در پهنای حدود ۱۳ سال نوری گسترده شده، رصد کرده است -که در عکس بالا میبینید.
این عکس از مشاهداتیست که در نور مرئی و فروسرخ با استفاده از دوربین پیشرفته هابل برای تحقیقات (Hubble’s Advanced Camera for Surveys) از این ناحیه شده است. این مشاهدات به عنوان بخشی از یک تحقیق مهم هابل درباره خوشههای کروی در کهکشان راهشیری انجام شده است.
[توضیح مترجم: یک خوشه کروی، مجموعهای از ستارگان در شکلی کروی است که مانند قمری به دور مرکز یک کهکشان میگردد. این خوشهها به سبب وجود گرانش، ساختاری محکم دارند، و نیز همین گرانش است که شکل کروی و تراکم بیشتر ستارهها به سمت مرکز خوشه را سبب میشود.
خوشههای کروی که در نواحی اطراف و هالهٔ (halo) یک کهکشان یافت میشوند، در مقایسه با خوشههای باز که در صفحه (disk) یک کهکشان یافت میشوند، ستارههایی بسیار بیشتر و بسیار پیرتر دارند.
تعداد خوشههای کروی بسیار زیاد است. حدود ۱۵۰ تا ۱۵۸ خوشه کروی که تاکنون شناخته شده، در کهکشان راه شیری وجود دارد و احتمالاً ۱۰ تا ۲۰ خوشه کروی دیگر هم هنوز کشف نشده است.
کهکشانهای بزرگتر تعداد بیشتری از خوشههای کروی دارند. مثلاً تعداد خوشههای کروی در کهکشان اندرومدا احتمالاً به ۵۰۰ میرسد. برخی از کهکشانهای بیضوی عظیم، خصوصاً آنهایی که در مرکز خوشههای کهکشانی قرار دارند، مثل M۸۷، تعداد ۱۳٫۰۰۰ خوشه کروی را دارند. این خوشههای کروی با شعاعهایی به بزرگی ۴۰ کیلوپارسک -حدوداً ۱۳۱٫۰۰۰ سال نوری- یا بیشتر به دور کهکشان میگردند.
برگرفته از en.wikipedia.org]22 ژوئن ۲۰۱۲اعتبار عکس: ESA/NASAمنبع:URL:http://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/science/cluster-m10.html. Accessed: 2012-06-30.
(Archived by WebCite ® at http://www.webcitation.org/68o8IBlgL)
اشتراک گذاری در:
بیان دیدگاه
- سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مجاز به ویرایش ادبی دیدگاهها است.
- دیدگاههایی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی و موارد مغایر با قوانین کشور باشند منتشر نخواهند شد.
- دیدگاهها پس از تأیید منتشر میشوند.