علیرضاکوشکی-

فرصت، مریخ نورد ناسا، به تازگی در کنار دیواره دهانه اِندوور رگه هایی از مواد معدنی به رنگ روشن و ظاهراً گچی مشاهده نموده که به جا مانده از آب است.
این یافته به تازگی در کنفرانس اتحادیه های ژئوفیزیک آمریکا در سانفرانسیسکو ارائه شده است.
"استیو اسکوئیرز" استاد دانشگاه کرنل نیویورک (مدیر سرمایه گذاری پروژه مریخ نورد فرصت) معتقد است این امر نشان می دهد که آب در گذشته در بین شکاف های این صخره جریان داشته است. وی می افزاید: این یک ماده شیمیایی خالص است که دقیقاً در همان محلی که یافته شده، تشکیل نیز شده است. این کشفی است که باعث می شود زمین شناسان از جای خود بپرند.

عکس رنگی این رگه معدنی توسط دوربین پانورامای مریخ نورد فرصت گرفته شده است مریخ نورد فرصت با آزمایش این رگه در نوامبر 2011 آشکار ساخت که این رگه سرشار از کلسیم و گوگرد و احتمالاً سنگ گچ معدنی سولفات کلسیم است.

عرض این رگه که از نزدیک توسط مریخ نورد فرصت مورد آزمایش قرار گرفته است در حدود عرض انگشت شصت یک انسان (1 تا 2 سانتیمتر) و طول آن 4تا 5سانتیمتر است. مشاهدات این مریخ نورد، این رگه و رگه های مشابه آن را در کمربندی محیطی در لبه ی دهانه ی آتشفشانی اِندوور آشکار ساخته است.
در فاصله ی 33 کیلومتری دشت های اطراف و در 9ماه مأموریت مریخ نورد فرصت و نیز در ارتفاعات اطراف این دهانه، تا کنون چنین چیزی یافت نشده بود.
ماه گذشته محققین با استفاده از تصویر بردار میکروسکوپی و طیف سنج اشعه X و آلفای بازوی مریخ نورد و همچنین با استفاده از چندین پالایه دوربین پانورامای این مریخ نورد، به آزمایش این رگه پرداختند.
دستگاه طیف سنج مقادیر فراوانی از کلسیم و گوگرد را نشان داد که با در نظر گرفتن نسبت آنها می توان به وجود سولفات کلسیم خالص پی بُرد. بسته به میزان آبی که در ساختار کریستالی مواد معدنی موجود است، سولفات کلسیم می تواند در فرم های متفاوتی وجود داشته باشد. داده های حاصل از دوربین چند پالایه مریخ نورد، وجود سنگ گچ (سولفات کلسیم بدون آب) را نشان می دهد.
بر روی زمین سنگ گچ در ساخت دیوارها و پلاستر استفاده می شود.
در گذشته مشاهدات مدارگردها نیز وجود سنگ گچ بر روی مریخ را نشان داده بود. توده ی سنگ گچ دستخوش باد (در شمالی ترین مناطق مریخ)، یاد آور تپه های سنگ گچ درخشنده در اثر تاریخی-ملی"شنهای سفید" (White Sands) در نیومکزیکو است.  به هرصورت منشأ این سنگ گچ دستخوش باد، نامشخص است.
بنتون کلارک عضو گروه علمی مریخ نورد فرصت از انستیتوی علوم فضایی بولدر معتقد است هر چند این مواد معدنی در همان محلی که تشکیل شده اند باقی مانده اند، اما منشأ سنگ گچ موجود در نواحی شمالی مریخ همچنان به صورت یک راز ناشناخته است. وی اضافه می کند مسأله مهم دیگر این است که ببینیم آیا چنین رسوباتی در مناطق دیگر مریخ هم وجود دارند یا نه.

(عکس میکروسکپی از رگه معدنی)این رسوبات خواه از جنس سنگ گچ باشند و خواه فرم دیگری از سولفات کلسیم؛ مشخصاً از حل شدن کلسیم موجود در صخره های آتشفشانی در آب ایجاد شده اند.
کلسیم با گوگرد شسته شده از صخره ها و یا محصول گازهای آتشفشان، ترکیب شده و داخل شکاف های زیرزمینی به شکل سولفات کلسیم رسوب کرده و پس از آن به سطح می آید.
کشف سنگ گچ، تصویری از یک محیط مرطوب باستانی را از گذشته های دور مریخ در ذهن متصور می کند.
مریخ نورد فرصت در خلال سفر طولانی خود از صحرای مریدیانی(Meridiani)از صخره هایی عبور نمود که متشکل از منیزیم، آهن و سولفات کلسیم بودند که این خود نشاندهنده ی حضور آب درمیلیاردها سال قبل است.
سولفات کلسیم غلیظ موجود در این منطقه در محیطی خنثی تر هم قابل تشکیل بوده است در حالی که دیگر رسوبات سولفات پیدا شده توسط مریخ نورد فرصت در شرایط شدیداً اسیدی بوجود آمده اند.
کلارک معتقد است این رسوبات می توانسته در یک محیط مرطوب متفاوت تشکیل شود، محیطی که برای بازه ی وسیع تری از ارگانیسم های زنده قابل تحمل باشد.
مریخ نورد فرصت به مدت 8 سال است که در حال ادامه ی اکتشاف بر روی مریخ است که این زمان بسیار بسیار بیشتر از مأموریت ابتدایی و 3 ماهه آن است و از سال 2004 آغاز شد.
رگه های سنگ گچ تنها آخرین مورد از اکتشافات مهم در مورد محیط مرطوب مریخ باستان است که می توانسته برای پشتیبانی از زندگی ریز سلولی مناسب باشد.
دو قلوی همسان فرصت یعنی روح، در سال 201ارتباط خود را با زمین از دست داد.
فرصت هم اینک به سفر خود ادامه داده و به سمت بخشی آفتابگیر از منتهاالیه شمالی لبه اِندوور معروف به دماغه یورک در حال حرکت است تا در خلال مأموریت خود در پنجمین زمستان مریخی، صفحات خورشیدی خود را در زاویه ای مناسب قرار دهد.
منبع: خبرنامه ارسالی آژانس فضایی امریکا(ناسا)