مسعودعتیقی- گروه ویژه رویت هلال انجمن نجوم آماتوری ایران
به نام خدادر بخش رویت هلال، این بار هلالهای سال 9خورشیدی را مورد توجه قرار دادیم. از آنجا که در ویژه نامه نوروز برخی مشخصه های هلال ها از چاپ باز مانده بود، بهتر دیدیم آنرا هم برای اعضا و درنگاهی وسیعتر برای جامعه منجمان آماتور کشور ارایه نماییم. امید است دهه 9خورشیدی را به مطالعات علمی و کاربردی در زمینه رویت هلال جذاب ماه اختصاص دهید و در این نوشتار سعی می کنیم شما را با وضعیت کلی هلالهای پیش رو در سال 139خورشید آغاز تا شروع خوبی برای ایجاد آمادگی ذهنی و عملی شما شیفته کمان ابروی آسمانی باشد:

اولین رویت هلال شامگاهی سال139خورشیدی با رصد کمان ابروی زیبای جمادی الاول 1432 همراه خواهد بود لحظه مقارنه روز یکشنبه 14 فروردین ساعت 19:01 می باشد و هر چند اولین غروب بعد از مقارنه شامگاه دوشنبه 15 فروردین است اما با وجود سن نسبتاً زیاد هلال، تنها به این علت که طول کمان 118 درجه ای و فاز 1/درصد روبرو است این هلال به سادگی در شامگاه سه شنبه 16 فروردین رویت خواهد شد و ربیع الثانی 3روزه پایان می یابد. این هلال گزینه مناسبی برای رویت در روز و تمرین استهلال به روش علمی برای آشنایی با این موضوع جذاب نجوم آماتوری است. لازم به تاکید است رویت این هلال در وضعیت جوی و افق مناسب بویژه هر چه به سمت غرب کشور برویم با ابزارهای نجومی در غروب دوشنبه 15 فروردین می تواند مورد انتظار باشد.
ساعت 10:2سه شنبه 13 اردیبهشت 9لحظه مقارنه ماه خواهد بود و همچون ماه گذشته و با سن هلال بسیار بیشتر متوقع رویت شامگاه سه شنبه 13 اردیبهشت نیستیم که باز هم علت را می توان در سن کم هلال(زیر حد تجربی) فاز و ارتفاع هلال جویا شدکه شاید اساساً هلال تشکیل شده است و بنابراین مجدداً با یک هلال برای تمرین رصد با تلسکوپ و چشمی در غروب چهارشنبه 14 اردیبهشت روبرو هستیم. شامگاه این روز براحتی از سراسر کشور هلال جمادی الثانی با طول کمان و جدایی زاویه ای بالا قابل مشاهده است.
لحظه تولد ماه ساعت 1:32 بامداد پنج شنبه 12 خرداد برای استقبال از کمان ابروی رجب 1432 است و در شامگاه جمعه 13 خرداد براحتی هلال زیبای را همگان با چشم غیر مسلح شاهد خواهیم بود. چه خوب است در غروب پنج شنبه 12 خرداد به جستجوی هلال با ابزار رصدی بویژه در نیمه غربی و جنوبی کشور بپردازید. شما قطعاً با یک هلال دارای رکورد حداقل از حیث طول کمان روبرو هستید و یک هلال جذاب برای شکار با دو چشمی قدرتمند و تلسکوپ های مجهز در انتظار رخ نمایاندن به شما شیفته رویت است و شاید هلال قصد پنهان ماندن داشته باشد؟! و نباید اینگونه اشتباه نمود که هلال شاید مربوط به شب دوم ماه است، چرا که اساساً هلالهای 3روزه چنین وضعیتی دارند و دو ماه پی در پی 3روزه را نیز شاهد هستیم.
هلال زیبای شعبان 1432 در شامگاه جمعه دهم تیر که اولین غروب بعد از مقارنه است با توجه به سن کم و برخی پارامترهای بحرانی هلال قابل رصد نمی باشد و در روز شنبه 11 تیر هلال با فاز مناسب و نسبتاً باریک در شرایط جوی مناسب با چشم غیر مسلح قابل رصد است. ساعت 13:24 زمان مقارنه در روز جمعه هشتم تیرخواهد بود.
ساعت 23:1شنبه 8 امرداد لحظه مقارنه است، غروب بعد ازمقارنه، شامگاه یکشنبه 9 امرداد 9خواهد بود که با هلالی سخت مواجه هستیم. هلال رمضان 1432 با وجود طول کمان 124 درجه در پایتخت ایران کمتر از 2 درجه با افق فاصله دارد و جدایی12 درجه ای ماه و خورشید، به نظر می رسد شرایط مطلوبی برای رویت در روز حتی با ابزارهای پر توان ایجاد نمی کند. بنابراین شامگاه دوشنبه بصورت قطعی هلال رمضان رویت خواهد شد. طبیعی است هلال با فاز و طول کمان بالا را متوقع باشیم.
هلال شوال 1432 نیز بسیار خاص است. ساعت 7:34 دوشنبه 7 شهریور لحظه مقارنه و در اولین غروب پس از مقارنه، طول کمان بسیار پایین و اساساً غروب ماه قبل از خورشید است. بطور مثال این شرایط درتهران، عاملی برای عدم رویت کمان ابروی شوال خواهد بود. روز بعد یعنی سه شنبه 8 شهریور باز  هم ارتفاع هلال در هنگام شامگاه کم و به روش رویت در روز حتی با چشم برای افراد با تجربه و یا ابزارهای توان متوسط می بایست به شکار این هلال رفت.
برای هلال ذیقعده با توجه به ساعت تولد ماه یعنی 14:38 روز سه شنبه 5 مهر، مسلماً در شامگاه مورخ مذکور هلالی برای مشاهده تشکیل نشده است و بعد از آن یعنی چهارشنبه 6 مهر فرصتی برای رویت این هلال زیبا آنهم بصورت هلال در روز (با جدایی زاویه ای، فاز و طول کمان بالا) است. بدیهی است هنگام غروب خورشید ارتفاع هلال در پایتخت و شهرهای شرقی و شمالی کشور بسیار پایین است
آخرین هلال شامگاهی سال 1432 قمری به کمان ابروی زیبای ذیحجه تعلق دارد. لحظه مقارنه 23:36 چهارشنبه چهارم آبان می باشد. اولین غروب بعد از این تاریخ (پنج شنبه 5 آبان) یک رصدگر زبده با استفاده از ابزار پر توان نجومی می طلبد تا بتواند رکوردی از خود به جا بگذارد. رکورد بدان معنی که با جدایی حدود 1درجه و فاز 09/% نمی توان خیلی انتظار رویت هلال را در روز داشت ضمن آنکه طول کمان کمی بیش از 10درجه است. از سوی دیگر ارتفاع و مکث بسیار پایین هلال، رویت آن در هنگام غروب آفتاب را منتفی می سازد. شاید حضور در ارتفاعی با امکان ایجاد افق منفی که عاری از غبار غلیظ باشد، این رویت را در دمادم غروب خورشید فراهم نماید. در هر حال روز بعد از آن یعنی جمعه 6 آبان، رویت این هلال بسادگی با فاز و سایر مشخصات بسیار بالا با چشم غیر مسلح امکان پذیر است و روز جمعه می تواند بررسی رصدی این هلال گامی آموزشی و تجربی در رویت و همچنین رصد هلال در روز باشد.
هلال حزن انگیز محرم در هر سال قمری، وعده از آغاز سال نو می دهد. سال 1433 با رویت این هلال آغاز و ساعت 9:39 روز جمعه 14 آذر لحظه مقارنه و تا غروب خورشید در ساعت 16:52:38، جدایی زاویه ای ماه از خورشید بسیار کمتر از حد دانژن(18/7 درجه ) می باشد و هلالی برای رویت تشکیل نشده است. بنابراین شنبه 5 و آذر هلال براحتی با طول کمان، فاز و سایر ضوابط، مشاهده خواهد شد. شاید بتوان سال 9را سال کسب تجارب و آموزش رویت در روز با ابزار نامید.
برای مشاهده هلال شامگاهی صفر 1433 با توجه به زمان مقارنه که ساعت 21:36 شنبه 3 دی می باشد، اولین غروب بعد آن و درشامگاه یکشنبه 4 دی هلالی باریک با طول کمانی کم(حدود 10درجه ) ترجیحاً با ابزار قابل مشاهده است. حتماً می بایست شرایط جوی و افق رصدگر نیز برای رویت هلال مساعد باشد. هلال مذکور مکث بسیار پایین (حدود 2دقیقه )و فاز کمتر از 1% را دارد. برای رویت این هلال با جدایی حدود 1درجه امیدی به رویت در روز آنهم برای یک رصد مطمئن وجود ندارد و مناطق غربی کشوردرشرایط مساعد افق، آنهم درارتفاعات توصیه می گردد.
هلال ربیع الاول در روز سه شنبه4 بهمن برای رصد آسان مهیا ست. لحظه تولد ماه 11:09 روز دوشنبه سوم بهمن ماه 139می باشد. پر واضح است اولین در شامگاه پس از مقارنه به این علت که هلال به جدایی زاویه ای کافی نرسیده و شکل نگرفته است. بنابراین متوقع رویت دراین تاریخ نخواهیم بود.
ساعت 2:04 زمان مقارنه در روز چهارشنبه سوم اسفند 9می باشد و شامگاه همین تاریخ، رویت آخرین هلال سال خورشیدی جاری یعنی هلال جذاب ربیع الثانی1433 رقم خواهد
خورد. نگاه با ابزار نجومی آنهم در شهرهای غربی و جنوبی ایران این هلال با طول کمان و فاز بسیار کم را شاید قابل رویت نماید.
در صورت عدم رویت این هلال، شامگاه روز بعد فرصتی برای رویت این هلال زیبای شامگاهی می باشد.

تا درودی دیگر بدرود