***** انجمن نجوم آماتوری ایران نوروز ایرانی و فرا رسیدن بهار پر طراوت را به ایرانیان اندیشمند، در هر جای این کره کوچک خاکی هستند شادباش گفته؛ رویش جوانه های امید و شادی را در سرای پر مهرتان همراه با سلامتی و موفقیت برای همه پارسی زبانان دنیا آرزومند است. روابط عمومی *****    
جمعه 10 فروردین 1403 | 19 رمضان 1445 | 29 مارس 2024
»
»
»
بارش پرساوشی

بارش پرساوشی
يكشنبه 17 امرداد 1389 - 02:30 | شاخه : | 6239 بازدید | 0 دیدگاه
 
به نام آفریدگار یکتا
 
بارشی از شهاب ها جشنی آسمانی را می آفرینند
 
 
 
مقدمه:       انجمن نجوم آماتوری ایران ازسالهای قبل تاکنون تلاش کرده است اخبار نجومی را در سطح گسترده ای به آگاهی مردم برساند و انعکاس اولین اخبارآنهم بصورت گسترده در روزنامه ها و صدا وسیما از جمله فعالیتهای این مرکز است .این مرکز با همراهی کارشناسان و اعضای خوب خود سعی نموده است در مقیاس وسیع به فعالیتهای ترویجی برای عمومی سازی این دانش باستانی اقدام نماید و ستارهای بوده است که با تاسیس خود نوید از یک شب با آسمان پر ستاره را به علاقمندان داده و خوشبختانه این نظر به عمل پیوسته و طی سالیان اخیر نیز گروهها، سایتها و مراکز مختلفی شکل گرفته اند که مسلماً از آنجا که هدف آسمانی و ترویج علم است همگی می توانیم دست در دست یکدیگر مردم خوبمان را در عشق به آسمان با خود سهیم نماییم.
 
بارشهای شهابی در طی سال با تعداد کم وبیش شهاب رویت شده درساعت نیز از موضوعات مورد توجه آماتورها و حتی مردم عادی می باشند. همانگونه که اشاره شد خوشبختانه با تلاشهایی که طی سالیان اخیر انجمن نجوم آماتوری ایران در راستای اشاعه اخبار نجومی در بین عامه به انجام رسانده و محدود به یک شبکه و یا رسانه خاص نبوده است، امروزه مردم کشورمان نیز نسبت به اخبار گسترده نجومی عرضه شده در رسانه ها با حساسیت، دقت و تأمل بیشتری برخورد می کنند و گاهی اوقات حتی بر بامهای دود گرفته درشهرهای بزرگی همچون تهران! رفته تا به رصد وقایع آسمانی بپردازند و حتی علاقمندند در جشن آسمانی بارشهای شهابی شرکت کنند و این نشان از گسترش دانش دیرینه اخترشناسی در جامعه دارد و نوید بخش آینده ای روشن برای پیشرفت در این زمینه می باشد و در این زمان بیش از پیش تلاش می کنیم با نهضتی برای بسط عمومی علم نجوم همراه با دهها گروه و سایت فعال نجومی که در این سالها در جامعه شاهد هستیم به راهمان ادامه داده و قدرتمند تر از گذشته پاسخگوی علاقمندان این رشته باشیم .
 * منشا بارشها هربارش به دنباله داری که در زمان خاصی از حضیض ( کمترین فاصله ) خورشیدی گذشته است باز می گردد بدین نحو که با عبور دنباله دار و بازماندن ذرات میلیمتری و میکرومتری در مدار آن که معمولاً در اثر گرمای خورشید و ذرات باد خورشیدی از گیسو و دم جامانده اند ، زمین در مدار چرخش بدور خورشید با این ذرات برخورد و در جو زمین درخششی جذاب را ایجاد می شود. طبیعی است در صورت کوتاه بودن دوره چرخش هر دنباله دار بدور خورشید مدار آن زود به زود از ذرات پر و بارش بهتری داریم. البته بارشهایی همچون بارش جوزائی با منشائی عجیب یعنی یک سیارک بنام فیتون 3200! را نیز در رده بندی منشا شهابها نمی توان نادیده گرفت.
بارشها همانگونه که اشاره شد ذرات بسیار ریز میلیمتری و میکرومتری هستند و این بدان معنا است که شهاب( (Meteor  با شهاب سنگ( Meteorite)  متفاوت است. شهابسنگهای بسیار کوچک و یا غول پیکر در هر حال دارای حجم و جرم قابل توجه هستند و در این بحث نمی گنجند. بدیهی است شهابها برای انسان خطری محسوب نشده و صرفاً درخششی در فاصله 8تا 15کیلومتری درون جو زمین است و با التهاب اتمهای جو زمین و انرژی گرفتن الکترونهای مدار والانس، آنها به مدار بالاتر رفته وچون اتم علاقمند به حالت پایداری است، این اتمها مجدداً به مدار ظرفیت بازگشته و انرژی خود را تحت انرژی نورانی به چشم ما می رسانند ونوری فلوئور سان را ایجاد می کنند. پس شهابها بر عکس شهابسنگها که می توانند با سطح زمین حتی برخورد داشته باشند واثری ایجاد کنند کاملاً متفاوتند. گذشته از آنکه رنگ شهابها به ماهیت آنها، زوایای برخوردی و بخشی از جو که اصابت با آن صورت گرفته می تواند مرتبط باشد.
 
 *کانون بارش      اگر رد شهابها را در خلاف جهت حرکتشان ادامه دهیم ، رد کلیه شهابهای مربوط به یک بارش به یک نقطه موسوم به کانون (Radiant) در صورت فلکی خاص می رسد و اساساً نام بارش از صورت فلکی که کانون در آن قرار دارد ، انتخاب می شود مثلاً بارش اسدی ، پرساووشی ، جوزایی و...
 *تعداد شهاب در هربارش (ZHR)        معمولاً برای بدست آوردن تعداد شهابهای رصد شده ، بازه زمانی و منطقه خاصی از آسمان را انتخاب و به محاسبه می پردازیم.تعداد بارش ساعتی سمت الرأس (Zenithal Hourly Rate ) یا ZHR واحد مشخص کننده تعداد شهاب در ساعت هستند ، البته محاسبه آن با فرمول خاصی به شرح ذیل انجام می گردد:
            F * C * K * N
ZHR= -----------------
                   T
که F وضعیت ابر و موانع منطقه ، C حد قدری محل رصد ، k ارتفاع کانون بارش از افق ، N  تعداد شهابهای رصد شده و T مدت زمان رصد در یک ساعت است که با روش خاصی هرکدام محاسبه و ZHR کل بدست می آید.
اما بصورت ساده اگر شما در یک بازه مثلاً ده دقیقه ای تعداد شهابهایی را که از بالای سرتان عبورمی کنند را بشمارید می توانید تعداد رصد شده را به یک ساعت تعمیم داده و ZHR تقریبی را اعلام نمایید.
 *فعالیتهای شما در یک بارش      عکسبرداری با استفاده از دوربینهای غیراتوماتیکی که بر روی سه پایه مستقر باشند جلوء زیبایی از یک بارش را برای شما ثبت می نماید. دقت کنید بجای لنزهای تله، از لنز واید ( زاویه باز ) در عکسبرداری از بارشها استفاده کنید و مسلم است که هر چه لنز با زاویه بازتری در اختیار داشته باشید برای این هدف بهتر است، حتی لنز چشم ماهی(Fisheye ( نیز در مناطق کاملاً تاریک می تواند جلوه های ویژه ای را ثبت کند. برای عدم انتقال لرزش دستتان به دوربین از دکلانشور ( سیم رابط عکاسی) آنهم نه کوتاه و نه چندان بلند استفاده نمایید.  برای افراد کم تجربه باید اضافه کنم که فاصله بر روی بینهایت، دیافراگم دوربین در وضعیت نیمه باز و قطعاً فلاش و نورسنج دوربین کاربردی ندارد!  در وضعیتBulb  B)) نور دهی متناسب را با عبور یک شهاب از منظر لنز دوربین و خاتمه یک مرحله عکسبرداری انجام دهید بدین معنی که دقت نمایید اولین رد شهاب که از جلو لنز دوربین شما گذر کرد، باید عکسبرداری بر روی این فریم و یا در دوربینهایDSLR باید عرض کنم در این مرحله خاتمه یابد و برای عکس بعدی خودتان را آماده کنید، مواظب باشید نورهای اضافه از اطراف وارد دوربین شما نشود و تمامی اعضای گروه رصدی( اگر گروهی رصد می کنید)می بایست از چراغ قوه های با نور قرمز استفاده نمایند تا ضمن جلوگیری از پایین آمدن حساسیت چشمانتان در هنگام رصد ،برای عکسهای شما نیز مشکلی پیش نیاید .تهیه اسلاید هم از این بارشها خالی از لطف نیست تا روزی در یک برنامه عمومی بتوانید با نمایش آنها عشق به آسمان را با دیگران تقسیم کنید.
ثبت گزارش همراه با نام فرد یا افراد گروه، موقعیت رصدی، تعداد شهاب رویت شده، رسم تصویر از وضعیت آسمان و رد شهابها، قدر شهابهای رصد شده ( نور ظاهری که به چشمان شما می رسد)، میزان درجه ای که در آسمان طی می کنند، صورت فلکی که رد شهابها را  در آنجا دیده اید و ... این رصد  را برای شما  ماندگار و تجربه ای علمی برای خودتان و استفاده کنندگان از گزارش شما می باشد ضمن آنکه این گزارشها و عکسها در سایت انجمن نجوم آماتوری ایران از جایگاه خاصی قطعاً برخوردار است و امیدواریم کارهای شما را برای انعکاس ببینیم. خودکار و کاغذ یادداشت ، دوربین عکاسی غیراتوماتیک آنالوگ به همراه نگاتیو یا اسلاید و یا دوربینهای DSLR دیجیتال، زیرانداز و یا کیسه خواب را همراه با نوشیدنی گرم و خوراکی مورد علاقه فراموش نکنید و این ملزومات قطعاً شما را در رصدی موفق همراهی می کنند و در نجوم آماتوری بجز فعالیت علمی جذاب، تفننی و لذت بخش بودن برنامه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.  سعی کنید از روزهای قبل در ارتباط با هواشناسی، وضعیت هوای مناطق مختلف را بررسی و بهترین رصدگاه را انتخاب کنید. اگر قصد خارج شدن از شهر را دارید (که بهتر است همینگونه باشد) بصورت گروهی و با اطلاع خانواده اقدام کنید و سعی نمایید موقعیت ایمنی را انتخاب کنید تا از خطرات انسانی ! و حیوانی در امان باشید .
 
 
* بارش پِرساوشی        این بارش از بقایای دنباله دار ( سویفت _ تاتل /P 109) به وجود آمده ، این دنباله دار که به نام کاشفان آن لوییس سوفیت و هوراس پارنل تاتل مشهور شده درجولای 1862 میلادی کشف شد. بازگشت مجددآن به سال 1992 میلادی(1371خورشیدی) باز می گردد که این بار توسط تسوروهیکوکیوچی ستاره شناس ژاپنی رصد شد. پرساووش نیز نام یکی از قهرمانان افسانه ای یونان است و به معنای « برنده سر دیو » می باشد . طبق افسانه ها پرساووش قهرمانی است که سر دیو را می برد و شاهزاده خانم را از بند نجات می دهد. آن شاهزاده خانم آندرومدا ( زن به زنجیر کشیده شده ) یا امراه المسلسله بوده است . بد نیست باز هم در اینجا تاکید نماییم که برخی متاسفانه با حذف حرف "پ" زبان فارسی از نام این صورت فلکی، همچون اعراب که حرف"پ" را در الفبای خود ندارند، این صورت را به غلط "برساوش" تلفظ می کنند که برای پاسداشت زبان پارسی و با توجه به این اصل که اساس مراکز علمی ترویج صحیح علم و توجه به ظرائف آن است بهتر می دانیم تلفظ صحیح یعنی"پرساوش" متداول گردد.
 با دانسته های فوق حتماً دریافته ایدکه کانون بارش در صورت فلکی پرساوش( بُرنده سر دیو) قرار دارد.( طبق شکل )
 
10شهاب در ساعت برای بارش امسال پیش بینی می شود،ضمناً فراموش نکنید طبق فرمول محاسباتی ZHR ، حد قدری منطقه رصد بسیار مهم است در تهران و شهرهای بزرگ از دیدن شهابهای زیادی که در اثر آلودگی نوری و آلودگی هوا دیده نمی شوند، محروم می گردید چرا که نور شهر و تراکم آلودگی هوا باعث می شود شهابهای با درخشش کم را نبینید و این از تعداد شهابهای قابل رویت تعداد قابل توجهی را کم می کند، زمان اوج بارش هم وقتی است که حداکثر تعداد شهاب در ساعت را می بینیم ودر حقیقت جو زمین به توده متراکم ذرات شهاب در فضای می رسد. زمان اوج این بارش بامداد جمعه 22 امرداد ماه جاری ساعت5:3است. قبل از زمان اوج نیز فرصت دیدن شهابهای زیبایی را در آسمان دور از شهر دارید.
گروه پژوهشی انجمن نیز به همراه علاقمندان ثبت نام نموده در این برنامه به منطقه تفرش عزیمت می کنند تا علاقمندان به این رویداد زیر سقف هتل چند هزار ستاره آسمان کشورمان! به رویت شهابها بپردازند. از نیمه شب تا صبح بارشها جلوه زیباتری دارند و مناسب ترین فرصت رصد است که امسال خوشبختانه نصیب مردم آسیا و از جمله کشورمان شده است و بدور از نور ماه رصد جالبی پیش بینی می شود. پس فرصت را از دست ندهید.
در سراسر کشور این بارش همچون سایر بارشهای شهابی بدون آنکه به ابزار رصدی نیازمند باشد و بدون هیچگونه خطری که چشمان شما را تهدید کند قابل رویت است. کافی است با پوشش مناسب و یک نوشیدنی دلخواه در گوشه ای دنج وآرام بر روی یک زیر انداز دراز بکشید و به آسمان نیلگون خداوندی نگاه کنید، شهابها جلو چشمان شما مانور خواهند داد و جشن باشکوهی را در معرض دیدتان می گذارند.
 *دعوت به جشن آسمانی بارش پرساووشیهمه ساله دهه آخر امرداد ودر اوج گرمای تابستانی موقعیتی مناسب برای رصد ذرات بجا مانده از دنباله دار سویفت تاتل بوجود می آید. این دنباله دار که هم اکنون از زمین دور شده، اما آثار بجا مانده از دم پهن آن عاملی برای ایجاد این بارش شهابی است. سرعت این ذرات 132 کیلومتر بر ساعت وبهترین بارشهاوقتی است که زمین با توده بزرگی ازاین ذرات برخورد می کند. این بارش که به بارش نیمکره شمالی شهرت دارد در نیمکره جنوبی هم دیده می شود اما تعداد شهابهای قابل رویت آن کمتر است. بارش شهابی پرساوشی از حیث رنگ شهابها و تعداد آذر گوی ( Fireball ( قابل توجه است و خوب است بدانید آذر گوی به شهابهای بسیار نورانی با قدر 4- و یا بالاتر اطلاق می شود و هنگام عکاسی و حتی رصد، نور ماندگاری در آسمان داشته و جلوه با شکوهی خلق می کنند. برای رصد این بارش از حدود نیمه شب پنج شنبه 21 امرداد تا قبل از طلوع مهر تابان مهلت دارید شهابهای درخشان این بارش راببینید و بهترین فرصت بامداد جمعه ساعت5:3، 22 امرداد 89 خواهد بود. برای این رصد به تلسکوپ و هیچگونه ابزارنجومی نیاز ندارید و کافی است رصد گاهی دور از نور و آلودگی هوای شهر انتخاب نموده و یک زیر انداز مناسب امکان خوبی برای خوابیدن شما و چشم دوختن به آسمان بویژه به افق شرقی، شمال شرق است. ZHR  این بارش امسال 10است یعنی در شرایط ایده آل(کانون بارش در سمت الراس و بدور از هر آلودگی نوری و آلاینده های هوا، در اسمان عاری از ابر و غبار رصد انجام شود) 10شهاب در ساعت را باید رصد کنید و تاکید می شود که این در حالی است که کانون بارش در این محاسبه سمت الراس در نظر گرفته شده است. ضرورتاً به کانون بارش توجه نکرده و صورتهای فلکی اطراف آن را زیر نظر بگیرید. هوای مساعد  ومعتدل شبهای تابستان آنهم در مناطق کوهستانی و درخشش این شهابها بر زیبایی این بارش می افزاید. مجدداً برای آنها که اطلاع زیادی در مورد بارشهای شهابی ندارند یاد آور می شویم که بارشهای شهابی که برخورد جو زمین با ذرات میلیمتری و میکرومتری است،برای انسان و یا زمین تهدیدی محسوب نمی شود. صورت فلکی پرساووش حدودنیمه شب از افق شمال شرق رصدگاه شما بطور کامل طلوع می نماید. ستاره معروف الغول که یک دوتایی گرفتی است در این برج فلکی قرار دارد.
حتماً از چراغ قوه های با نور قرمز استفاده نموده و حتی المقدور آنها را به اطرف نچرخانید چرا که شاید دهانه دوربینی برای شکار شهابها باز بوده و نور شما مشکل آفرین باشد.
 
یک رویداد زیبا که به شکوه این شب رصدی می افزاید، همنشینی چندین سیاره زیبای خانواده خورشید وهلال زیبای افزاینده رمضان 1431در شامگاه پنج شنبه 21 امرداد است(به نقشه فوق توجه نمایید). غزال تیزپای منظومه در پایین و در صورت فلکی شیر قرار دارد و فرصتی مناسب با توجه به جدایی نسبتاً خوب زاویه ای با خورشید برای شکار آن پیش آمده است، بالاتر هلال رمضان که با توجه به عرض دایره البروجی منفی حتی در شب قبل نیز مکث کوتاهی در افق داشته است و بسیاری آنرا مشاهده نکرده اند، ملکه آسمان شامگاهی ناهید و کیوان زیبای حلقه برگردن تقریباً همدوش یکدیگر با لاتر از هلال و کمی بالاتر از همه اینها سیاره سرخ و اسرار آمیز خانواده خورشید یعنی بهرام خون ریز در برج فلکی خوشه و یا همان دوشیزه(سنبله) جا خوش نموده است. بعد از غروب خورشید اگر به غرب آسمان رصد گاه خود نگاهی بیفکنید در ارتفاعی بالنسبه کم می توانید تمام این اجرام زیبا را یکجا مشاهده و از درون تلسکوپ هم از مشاهده آنها لذت ببرید.
انجمن نجوم آماتوری ایران برای آشنایی عملی علاقمندان با اینگونه رویدادها، گشتهای رصدی ویژه ای را به اجرا در می آورد. سعی کنیداز این فرصتها استفاده کرده و در بیداری شاهد جشن آسمانی بارش شهابها باشید.
باز هم یادتان باشد ثبت گزارش را در


اشتراک گذاری در:

بیان دیدگاه

- لطفاً نام و دیدگاه‌ خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مجاز به ویرایش ادبی دیدگاه‌ها است.
- دیدگاه‌هایی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی و موارد مغایر با قوانین کشور باشند منتشر نخواهند شد.
- دیدگاه‌ها پس از تأیید منتشر می‌شوند.
نام:(اجباری)
رایانامه:(اجباری)
دیدگاه:

کد امنیتی:
(از چپ به راست)
https://www.instagram.com/iranastronomy/
هم اکنون