با پشت سر گذاشتن برنامه های روز و هفته جهانی ستاره شناسی سال ۱۴۰۰، گزارش کاملی را جناب آقای امیر فراقی از کارشناسان و اعضای کارگروه راهبردی انجمن نجوم آماتوری ایران با همکاری کارشناس مجریان برنامه های لایو اینستاگرامی انجمن در این مناسبت بین المللی، تهیه کرده است که در ادامه تقدیم حضور شما مخاطبان گرامی می گردد:

با آغاز پاندمی کرونا کسی گمان نمی‌کرد که این میهمان ناخوانده این‌چنین ماندگار شود، کرونا جهان را به چالشی جدی کشید، مشاغل و گروهای مختلف شغلی همگی در برابر کرونا تغییر روند و مسیر دادند؛ دنیای علم و آموزش هم از این تغییر مستثنا نبودند. از همان روزهای ابتداییِ داستان کرونا در ایران، کلاس و تجمعات حضوری مدارس، دانشگاه‌ها و نهادهای مجری آموزش غیررسمی تعطیل شدند و آموزش صرفاً از طریق غیرحضوری ادامه پیدا کرد. اگر خاطرتان باشد قرار بود با گرم‌تر شدن هوا کرونا هم تمام شود ولی این‌گونه نشد! دانش کم ما نسبت به رفتار کرونا موجب شد جامعه علمی کشور نتواند پیش‌بینی‌های لازم را در مواجه با کرونا در روزها و حتی ماه‌های ابتدایی پاندمی داشته باشد. تعویق آزمون‌های سراسری، تعطیلی کلاس‌ها، همایش‌ها، نشست‌ها و... نمونه‌هایی از این غافل‌گیری‌ها بودند و جامعه نجوم آماتوری کشور نیز دچار همین غافل‌گیری شده بود. در سال 1399 هفته جهانی ستاره‌شناسی و فعالیت تابستانه گروه‌ها و انجمن‌های نجومی کشور تحت تأثیر ویروس کرونا بود و به خاطر غیرقابل‌پیش‌بینی بودن وضعیت پاندمی کرونا بسیاری از فعالیت‌ها در هاله‌ای از ابهام قرار داشت دیگر خبری از رصدهای عصرانه و شبانه در بوستان‌ها و مراکز عمومی نبود، همایش‌های متنوع، کلاس‌های نجومی و... همه و همه متوقف شدند.

از سویی دیگر آغاز کرونا را شاید آغاز تغییر در آموزش نیز باید دانست! نهادهای آموزشی در این یک سال و چند ماه با ظرفیت‌های فضای مجازی آشنا شدند، فاصله‌ها از بین رفتند، زمان‌بندی‌ها تغییر، هزینه‌ها کاهش و مشارکت‌ها افزایش پیدا کردند. هفته جهانی ستاره‌شناسی 1400 نمونه‌ای بارز از این تغییرات بود. گروه‌های نجومی کشور هرکدام به سهم خود از طریق فضای مجازی پا به عرصه گذاشتند، تولید محتوی کردند و با بهره‌گیری از توانمندی‌های خود، با به اشتراک گذاشتن آن با سایرین، دانش دیرین نجوم را با لحنی دیگر به میان مردم آوردند که مخاطب و شیفته آسمان نیز فهرستی متنوع از برنامه‌های نجومی در برابر خود داشت و تنها چیزی که برایش اهمیتی نداشت زمان و فاصله بود. صبح از شهر خود به اهواز می‌رفت پس‌ازآن میهمان برنامه‌ای در گروه نجومی کوچکی در خراسان شمالی بود و شب‌هنگام به تهران می‌آمد و در برنامه دیگری شرکت می‌کرد!

قصد از روایتگری در سطوری که از مقابل نگاهتان گذشت این بود که نگاهی کوتاه بیندازیم به آنچه گذشت، از دست دادیم و به دست آوردیم.

امیدواریم سرمایه‌ای که امروز از رسوب دانشمان به دست آوردیم در غالب تجربه شود و نگاهی نو را در ما شکل دهد.

اما هفته جهانی ستاره‌شناسی در انجمن نجوم آماتوری ایران چطور گذشت؟

با توجه به هدف اصلی روز و هفته جهانی ستاره‌شناسی مبنی بر این‌که «نجوم به میان مردم آورده شود» انجمن نجوم آماتوری ایران فضای اینستاگرام را به دلیل سهولت دسترسی و حضور پرشمارتر مخاطب و بازه زمانی 21 الی 22:30 را با توجه به ماه مبارک رمضان برای اجرای برنامه‌های خود انتخاب کرد. با توجه به اهداف برنامه‌ هفته جهانی ستاره‌شناسی 1400 محور گفت‌وگوها بر اساس موارد زیر انتخاب شد:

1- پاسخ به پرسش‌های اساسی جامعه غیر نجومی کشور (تاریخ علم، حیات در فضا و...)

2- روایتگری از وضعیت نجوم در سایر نقاط جهان

3- راهنمایی ورود به بخش‌های تخصصی دنیای نجوم

4- معرفی ظرفیت‌های گروه‌های نجومی کشور

5- نگاهی به سیاست‌گذاری در نجوم آماتوری

در این مسیر انجمن نجوم آماتوری ایران برای اجرای ویژه‌برنامه‌های خود میزبان اساتید دانشگاه، پژوهشگران، اعضای قدیمی انجمن و فعالین نجوم آماتوری از سراسر کشور بود که در ادامه گزاش مختصری از این برنامه‌ها تقدیم می‌گردد:

برنامه روز اول هفته جهانی ستاره‌شناسی- یکشنبه 19 اردیبهشت 1400

میزبان: مهندس محمد شریفی، دبیر انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمان: دکتر امیرمحمد گمینی، دکتری تاریخ و فلسفه علم و استادیار پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران

موضوع: نجوم اساطیری و تولد ستاره‌شناسی علمی

دکتر گمینی در مورد ریشه‌های دانش ستاره‌شناسی درگذشته‌های دور مطالبی را ارائه کردند و در ادامه وارد مهم‌ترین بحث این برنامه یعنی مرزبندی نجوم اساطیری و نجوم علمی در تاریخ علم نجوم شدند و مطالب ارزشمندی از اعصار گذشته در مورد این تغییر رویکرد بشر مطرح گردید و در پایان گرایشی نوپا و بسیار مرتبط در دانشگاه تحت عنوان تاریخ علم، گرایش نجوم به مخاطبان جوان معرفی کردند.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/COqTyIfgRuR/

برنامه روز دوم هفته جهانی ستاره‌شناسی- دوشنبه 20 اردیبهشت 1400

میزبان: مهندس مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمانان: عبدالرضا لاوری از فعالان نجومی بوشهر، محمود خوشنویسان از انجمن نجوم دامغان، هادی مصطفوی از پژوهش سرای ابوریحان بیرونی بوکان و احمدرضا زارعی از انجمن نجوم مرودشت

موضوع: نجوم آماتوری در ایران

در راستای سیاست‌های انجمن نجوم آماتوری ایران برای حمایت از گروه‌های نجومی کشور و ترغیب علاقه‌مندان به ایجاد تشکل‌های آماتوری جهت تقویت این گرایش در اقصی نقاط ایران و فراهم شدن فرصت‌های مساوی آموزشی و اجرای طرح‌های علمی ترویجی، یکی از برنامه‌های هفته جهانی ستاره‌شناسی سال ۱۴۰۰ به ارتباط با برخی گروه‌ها و افراد فعال در این عرصه اختصاص یافت تا دیگر علاقه‌مندان با فعالیت‌های آن‌ها آشنا و با طرح مشکلات و نیازهای آماتورهای این رشته؛ ضمن ایجاد فرصت شنیده شدن این مسائل توسط مسئولین، انجمن نیز در حد توان برای کمک به گروه‌های نجومی کشور گام بردارد. بر این اساس دومین گفت‌وگوی لایو اینستاگرامی هفته اخترشناسی انجمن با حضور ۴ گروه از شهرهای دامغان (استان سمنان)، بوکان (آذربایجان غربی)، بوشهر و مرودشت (استان فارس)؛ به این مهم اختصاص یافت و مدیریت انجمن نیز به همراه مخاطبان این لایو از نزدیک با فعالیت‌های ایشان و دیدگاه‌ها و پیشنهاد‌هایشان آگاه شدند.

ابتدا جناب آقای محمود خوشنویسان مسئول انجمن نجوم دامغان به بیان فعالیت‌هایشان پرداختند و فرمودند پس از تأسیس انجمن نجوم آن شهرستان کویری، فعالیت‌های داخلی ازجمله همکاری با گروه‌های المپیادی و بین‌المللی با دعوت از فضانوردان روس (با یادی از استاد فقید جناب آقای سیروس برزو) را باوجود مشکلات زیاد تاکنون انجام داده‌اند و ضمن اعلام آمادگی برای همکاری با گروه‌ها و پذیرش آن‌ها در رصدگاه اختصاصی نزدیک این شهر، درخواست کم شدن بوروکراسی اداری برای توسعه برنامه‌ها در آن منطقه داشتند.

جناب آقای عبدالرضا لاوری فعال نجوم آماتوری در بوشهر و عکاس نجومی نیز به بیان تلاش‌های صورت گرفته در جنوب کشور پرداخته و خبر از همکاری بخش خصوصی برای اداره رصدخانه بوشهر برای فعال‌تر شدن آن دادند و این‌گونه همکاری‌ها را راهی برای کاهش مشکلات منجمان آماتور در شهرهای مختلف دانستند.

سومین میهمان جناب آقای هادی مصطفوی، دبیر شاغل در شهر بوکان، عکاس نجومی و همکار پژوهش سرای دانش‌آموزی ابوریحان این شهرستان، از فعالیت‌های متنوع و حضور جدی علاقه‌مندان بوکانی باوجود امکانات محدود: در المپیاد نجوم، رقابت‌های رصدی، نشست‌های علمی شهرهای مختلف و حتی همکاری در پروژه‌های بین‌المللی ازجمله کشف سیارک‌ها یادکردند و خبر از کشف سیارکی جدید توسط اعضای آن پژوهش سرا دادند که به‌زودی تائید و اعلام خواهد شد و همچنین ساخت تلسکوپ توسط یکی از اعضای پژوهش سرا دادند. ایشان با قدرشناسی از فعالیت‌های کارشناسان قبلی، گام‌های آن‌ها را مؤثر درحرکت‌های امروزی دانش آموزان بوکانی دانستند و از نیروی انتظامی برای تسهیل در صدور مجوز انجام فعالیت بیشتر رصد عمومی و کمک پژوه سراها برای حمایت از فعالیت‌های علمی فردی، به‌عنوان دو نکته پیشنهادی نام بردند.

آخرین میهمان جناب آقای احمدرضا زارعی عکاس نجومی و فعال آماتوری در شهرستان مرودشت استان فارس بود که مشکلات و مراحل ثبت انجمن نجوم مرودشت را برشمرده و فعالیت‌های اعضای این انجمن را در سالیان اخیر معرفی و بر عزم جدی آن‌ها برای پرورش استعدادهای آن شهرستان جهت ایجاد آمادگی بیشتر برای رصد کسوف کامل شب نوروز ۱۴۱۳ تأکید نمودند. محدودیت امکانات رصدی و عدم همکاری ارگان‌های ذی‌ربط در آن منطقه از مشکلات ایشان بود که باوجود تخت جمشید پتانسیل بسیار خوبی برای انجام فعالیت‌ها و همکاری با گروه‌های نجومی کشور دارا می‌باشند.

در پایان مدیر انجمن با جمع‌بندی سخنان میهمانان، اظهار امیدواری کرد که باهم افزایی گروه‌های نجوم آماتوری کشور و همکاری صمیمانه انجمن نجوم ایران و انجمن نجوم آماتوری ایران، شاهد قانونمند شدن فعالیت‌های نجومی خودجوش و حمایت جدی از گروه‌های فعال، بیش از گذشته باشیم.

این برنامه با وجود میهمانان متعدد نزدیک به دو ساعت به درازا انجامید و امید است در هر ماه لایوهایی بدین منظور اجرا تا گروه‌های کوچک و بزرگ نجوم آماتوری کشور تریبونی جهت معرفی فعالیت‌های خود و طرح مشکلاتشان داشته باشند.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/COs8bSIAVQH/

برنامه روز سوم هفته جهانی ستاره‌شناسی- سه‌شنبه 21 اردیبهشت 1400

میزبان: مهندس محسن شبانی، مدیر سایت انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمان: مونا کریمی نژاد، دانشجوی دکتری اخترفیزیک دانشگاه والپارایسو کشور شیلی

موضوع: ستاره‌شناسی در تمدن‌های کهن آمریکای جنوبی

در سومین برنامه از برنامه‌های هفته جهانی ستاره‌شناسی میزبان یکی از اعضای انجمن نجوم آماتوری ایران بودیم که در کشور شیلی در حال تحصیل هستند. سرکار خانم مونا کریمی نژاد در خصوص ستاره‌شناسی در تمدن‌های کهن آمریکای جنوبی مطالبی را ارائه کردند و به تفاوت‌های نیمکره شمالی و جنوبی سیاره زمین اشاراتی داشتند؛ و در این میان درباره نگاه تمدن‌های کهن امریکای جنوبی به آسمان توضیحاتی ارائه دادند و در ادامه فعالیت‌های نجومی مخصوصاً نجوم آماتوری در کشور شیلی به بحث گذاشته شد.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/COvghPHglW_/

برنامه روز چهارم هفته جهانی ستاره‌شناسی- چهارشنبه 22 اردیبهشت 1400

میزبان: مهندس محمد شریفی، دبیر انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمان: امین دالوند، کارشناس ارشد ژئوشیمی و پژوهشگر تاریخ اساطیری ملل باستان

موضوع: افسانه‌های صور فلکی و جذابیت‌های آسمان شب

پس از معرفی میهمان ضمن تشریح معنی اسطوره در مورد چرایی اهمیت بازشناسی اسطوره‌ها و تأثیر آن بر رویدادهای علمی گذشته صحبت شد. در ادامه نمونه‌هایی از اسطوره‌شناسی در موزه آفرینش جهان و سپس اسطوره‌هایی مرتبط با صور فلکی در فرهنگ‌های مختلف مطرح شد و در بخش پایانی با اشاره به اهمیت شناختی اسطوره‌ها در یونان و روم باستان به ذکر داستان‌هایی از این اساطیر در فرهنگ ایرانی و جهانی پرداخته شد.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/COyBE9uANH2/

برنامه روز پنجم هفته جهانی ستاره‌شناسی- پنجشنبه 23 اردیبهشت 1400

میزبان: مهندس محسن شبانی، مدیر سایت انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمان: علی پزشک پور، دانشجوی رشته فیزیک دانشگاه لایپزیش آلمان

موضوع: نجوم اروپایی‌ها

در شب‌های قبلی به کشور شیلی سفر کرده بودیم و در شب پنجم برنامه‌ها با آقای علی پزشک پور یکی دیگر از اعضای انجمن به قلب اروپا یعنی کشور آلمان سفر کردیم. نجوم اروپایی موضوع صحبت میهمان برنامه بود که به وضعیت علم ستاره‌شناسی در کشورهای مختلف اروپایی ازجمله هلند و فرانسه پرداخته شد. از موزه‌ها و امکانات نجومی قاره سبز یاد شد و درنهایت میهمان برنامه به زبان آلمانی هفته جهانی ستاره‌شناسی را به بینندگان برنامه تبریک گفتند.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/CO0k7iNgsfG/

برنامه روز ششم هفته جهانی ستاره‌شناسی- جمعه 24 اردیبهشت 1400

میزبان: جواد پورایوانی، مدرس دوره‌های عکاسی انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمان: پریسا باجلان، گردشگر و عکاس آسمان شب

موضوع: جذابیت‌های عکاسی آسمان شب

در ابتدا میهمان برنامه خود را این‌گونه معرفی کردند: "در دوران دبیرستان با دنیای نجوم آشنا شدم و در همین راستا در دوره‌های نجوم مقدماتی انجمن نجوم آماتوری ایران شرکت کردم". ایشان پس از معرفی خود به خاطرات رصدی که با انجمن داشتند و سفر خورشیدگرفتگی کشور چین، اشاره کردند. در لابه‌لای گفتگو از آموزش‌هایی که پیرامون موضوع اصلی دیده بودند، گفتند و به گرایش‌هایی که در رابطه با سفر و گردش‌های عکاسی از آسمان شب تجربه کرده بودند، اشاره کردند و به‌طور مفصل از نقش روابط اجتماعی و نویسندگی در ارائه تصاویر آسمان شب گفتند. در ادامه با برخی سؤالات از قبیل:

• معرفی ژانرهای عکاسی
• حداقل ابزار موردنیاز برای عکاسی از آسمان شب
• چگونگی تأمین هزینه‌ها برای سفرهای نجومی
• مدل و مشخصات تجهیزاتی که برای ثبت تصاویرشان استفاده می‌کنند

گفتگو ادامه پیدا کرد و در انتها با موضوع چالش‌برانگیز، ویرایش تصاویر آسمان شب، گفتگو پایان یافت.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/CO3KFYOAYEn/

برنامه روز هفتم هفته جهانی ستاره‌شناسی- شنبه 25 اردیبهشت 1400

میزبان: محمد شریفی، دبیر انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمان: مسعود عتیقی، مدیر انجمن

موضوع: نجوم آماتوری بایدها و نبایدها

در برنامه روز شنبه که با روز جهانی ستاره‌شناسی مصادف بود، میزبان آقای مهندس عتیقی مدیر محترم انجمن بودیم. در این برنامه به‌تفصیل، فعالیت‌های شاخص نجوم آماتوری در کشورمان در دهه‌های اخیر تا حال حاضر مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه آقای مهندس عتیقی ضمن بیان فعالیت‌های خود ، به‌عنوان یکی از پیشکسوتان این عرصه، از راه‌اندازی فعالیت‌های رسمی انجمن نجوم آماتوری ایران در سال ۸۰ گفتند؛ هرچند که فعالیت‌های غیررسمی انجمن از اواخر دهه 70 خورشیدی آغازشده بود؛  در ادامه خلاصه‌ای از عملکرد انجمن تا حال حاضر ارائه دادند. سپس به بهانه روز جهانی ستاره‌شناسی، وضعیت نجوم آماتوری در دیگر کشورها نیز مطرح شد. در پایان ضمن آسیب‌شناسی شرایط نجوم آماتوری کشور به ارائه راهکارهایی در جهت بهبود وضع موجود پرداخته شد. تأکید بر گسترش وحدت در جامعه نجومی کشور و تعامل بیش‌ازپیش گروه‌ها و هم‌افزایی آن‌ها در جهت نیل به اهداف والاتری همچون قانون‌گذاری و حمایت رسمی دولتی از فعالیت‌های خودجوش مردمی، از مهم‌ترین رئوس صحبت‌های آقای مهندس عتیقی بود.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/CO5utYgg0g1/

برنامه روز آخر هفته جهانی ستاره‌شناسی- یکشنبه 26 اردیبهشت 1400

میزبان: محسن شبانی، مدیر سایت انجمن نجوم آماتوری ایران

میهمان: افشان کرباسی، کارشناس ارشد فیزیک نجومی

موضوع: جست‌وجوی هوش و حیات فرازمینی

در آخرین برنامه از سلسله ویژه‌برنامه‌های هفته جهانی ستاره‌شناسی سال 1400 شمسی به سراغ سرکار خانم افشان کرباسی از اعضای انجمن نجوم آماتوری ایران رفتیم و موضوع پر رمز و راز حیات فرازمینی را در قاب صفحه اینستاگرام انجمن به نگاه آسمانی دنبال کنندگان صفحه انجمن تقدیم کردیم. در این بحث نکات زیادی در خصوص اخترزیست‌شناسی مطرح شد و به برخی خصوصیات زندگی درجایی غیر از زمین و چرایی جستجوی آن پرداخته شد.

این گفت گو را می‌توانید از لینک زیر مشاهده کنید:

https://www.instagram.com/tv/CO8V5usA38W/