سیروس برزو، استاد دانشگاه، روزنامه‌نگار، نویسنده، پژوهشگر و مروج علوم فضایی بود که در ۳۱ خرداد ۱۳۳۲ هجری شمسی در شهر سرخس خراسان رضوی به دنیا آمد وی در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۹۹ در اثر ابتلا به کووید ۱۹ درگذشت.

او یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌نگاران علم در ایران بود که فعالیت‌های مطبوعاتی خود را از سال ۱۳۵۹ هجری شمسی در ماهنامه دانشمند آغاز کرد. برزو در دهه ۱۳۶۰ سردبیر نشریه کیهان علمی بود و سپس ماهنامه «مرزهای بیکران فضا» در سال ۱۳۶۹ (۱۳۶۹ تا ۱۳۷۲) بنیان گذاشت؛ که این نشریه به عنوان اولین نشریه‌های ایران بود که تمامی کارهای آن اعم از حروف‌چینی، صفحه‌آرایی، اسکن توسط رایانه انجام می‌شد. سیروس برزو بیش از ۱۷۰۰ مقاله در نشریه‌های دانشمند، دانستنیها، آسمان شب، اطلاعات علمی، نوآور، هوافضا، فضانورد، فناوری فضایی نوشته است.

از دیگر فعالیت‌های سیروس برزو می‌توان به تدریس زبان فارسی در دانشگاه‌های روسیه، تأسیس مرکز فرهنگی فردوسی در مسکو، تأسیس و سردبیری ماهنامه «پیوند» به زبان‌های فارسی و روسی اشاره کرد.

در سال ۱۳۹۲ جایزه انجمن ترویج علم ایران به او اهداء شد. که در اعتراض به «بی‌توجهی‌ای مسئولان سازمان فضایی ایران به امر ترویج دانش فضایی و وضعیت نابسامان مروجان فضانوردی در ایران» از پذیرش آن خودداری کرد.

یادمان‌های فضایی

سیروس برزو در طول دوستی با فضانوردان مختلف جهان علی‌الخصوص روسیه و آمریکا، مجموعه‌ای از یادمان‌های فضایی را در مدت زیادی جمع کرده‌است که در قالب نمایشگاه در سال‌های مختلف در تهران، اصفهان و دامغان به نمایش عموم درآمده‌است.

برزو در سال ۱۳۸۵ به کمک پاول وینوگرادوف، فضانورد روسی کارت‌پستال‌هایی از مینیاتورهای محمود فرشچیان را به فضا ارسال کرد. همچنین در سال ۱۳۹۰ به همت او نخستین قرآن چاپ جمهوری اسلامی ایران توسط الکساندر کالری، فضانورد روس به ایستگاه فضایی بین‌المللی برده شد.

از جمله این یادمان‌ها می‌توان به تمبرهای فضایی، بسته‌های غذایی فضانوردان، عکس‌های امضاءشده توسط فضانوردان سرشناس، ماکت موشک‌ها و فضاپیماهای سرنشین‌دار، پوسترهای آموزشی و اینفوگراف‌های مرتبط به تاریخ فضانوردی، مدال‌ها و الواح یادبود، اشیای بازگشته از ایستگاه فضایی بین‌المللی، اشیاء شخصی فضانوردان از جمله دستکش فضانوردی گوردون کوپر، فضانورد آمریکایی، لباس فضانورد مسلمان سالیژان شالیپوف و غیره اشاره کرد. این نمایشگاه هنوز در مکان معینی جای داده نشده‌است و به‌دلیل بی‌اعتنایی مسئولین مربوطه بارها تعطیل شده‌است. حتی سیروس برزو از فروش این مجموعه یادمان، خبر داده است.

سیروس برزو، روزنامه‌نگاری را از سال ۱۳۵۹ آغاز کرد و تا کنون بیش از یک هزار و ۷۰۰ مقاله در نشریات دانشمند، دانستنیها، آسمان شب، اطلاعات علمی، نوآور، هوافضا، فضانورد، فناوری فضایی و ... به چاپ رسانده است.

برزو در دهه ۶۰ سردبیر کیهان علمی و بنیانگذار ماهنامه فناوری فضایی با عنوان «مرزهای بیکران فضا» بود و به مدت قریب دو سال سمت مشاور سازمان فضایی را بر عهده داشت.

این روزنامه‌نگار از سال ۱۳۷۳ برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌های فضایی و فعالیت‌های فرهنگی به روسیه مهاجرت کرد. تدریس زبان فارسی در دانشگاه‌های مختلف روسیه، تاسیس مرکز فرهنگی فردوسی در مسکو، تاسیس و سردبیری ماهنامه پیوند به زبان‌های فارسی و روسی از جمله فعالیت‌های برزو در روسیه به شمار می‌رود.

وی به دلیل پیشتازی در ترویج دانش فضانوردی در ایران موفق به دریافت جایزه ترویج علم در سال ۱۳۹۲ از سوی انجمن ترویج علم در ایران و سه مدال از سوی بنیادهای فضایی روسیه از جمله فدراسیون فضانوردی این کشور شد.

این روزنامه‌نگار، کارت پستال‌هایی از آثار استاد فرشچیان و قرآن مجید به ایستگاه بین‌المللی فضایی ارسال کرده است.

دوست خوبمان جناب آقای سیروس برزو که در برخی برنامه های انجمن نجوم آماتوری ایران نیز حضور و سخنرانی داشتند و با وجود برخی مشکلات عدم استمرار برنامه های نکوداشت چهره های تاثیر گذار در فعالیتهای آماتوری و علمی ترویجی به ما اجازه نداد تا برای این مرد بزرگ و پر تلاش در عرصه علوم فضایی مراسمی در خور برگزار کنیم! متاسفانه پس از ابتلا به عفونت به ویروس کرونا در روز یکشنبه ۱۳ مهر ۱۳۹۹ به علت این بیماری درگذشت.

مدیریت و کارشناسان انجمن نجوم آماتوری ایران این ضایعه اسف بار را به جامعه علمی و بویژه علاقمندان موضوعات فضایی تسلیت گفته و با خانواده این عزیز آسمانی ابراز همدردی می نماید.

آثار

تألیفات

در آرزوی پرواز‏‫، تهران، نشر آذینه‏‫، ۱۳۹۲. ‏‫۳۴۲ص (مصور‏‫).

نخستین‌های فضانوردی: از آغاز تا امروز، چاپ اول: ن‍ش‍ر دری‍ا، ۱۳۶۹. چاپ دوم: نشر ابراهیم‏‫، ۱۳۸۸. ‏‫۱۲۸ص (مصور‏‫)

ف‍ض‍ا و ف‍ض‍ان‍وردی‌‏‫، تهران، ن‍ش‍ر روی‍ش، ۱۳۶۹. ۷۸ص (مصور‏‫).

حوادث فضایی، تهران، نشر ابراهیم، ۱۳۸۸. ۱۲۳ص

یوری گاگارین، دهقان‌زاده‌ای که راه فضا را گشود، تهران، نشر برازنده، ۱۳۹۴. ۶۴ص

راه‍ن‍م‍ای س‍ف‍ر ب‍ه م‍س‍ک‍و، مسکو، ماهنامه پیوند، ۱۳۸۲. ۲۳۱ص

سفر به فضا، تهران، نشر ابراهیم، ۱۳۸۹. ۶۳ص

منابع: همشهری آنلاین و ویکی پدیا