نگاهی کوتاه به فعالیتهای انجمن نجوم آماتوری ایران

این مجموعه رسمی کشور با برنامه ریزی و اقدامات موثر مهندس مسعود عتیقی بنیانگذار این مرکز، شکل گرفته است. ایشان فعال نجومی اواخر دهه 50 خورشیدی بوده و از سال 1358  فعالیت رسمی خود را با گذراندن دوره آموزشی مکاتبه ای نجوم آغاز و با  ایجاد امکان استفاده از سهمیه ارزی از سوی وزارت علوم( از دوران تحصیل در دبیرستان) بخاطر ارایه تلاشهای پژوهشی ارایه شده به سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی و معرفی ایشان به عنوان محقق و پژوهشگر از سوی آن ارگان به وزارت علوم؛ مشترک مجله Sky & Telescope  گردیده و سپس به عضویت در" Planetary Society انجمن سیاره شناسی"  ایالات متحده در آمده اند.

طراحی و ساخت کامل یک دستگاه تلسکوپ بازتابی با قطر 4  اینچ در ابتدای دهه 60 خورشیدی، همچنین حضور درهمایشهایی وزین در دانشگاههای شهید بهشتی تهران‌ ،دانشگاه تبریز که طی سالهای 1364  تا 1366 به اجرا در آمد،  رصدخورشید گرفتگی سال 1374 که به نام بیرجند مشهور شد، اما در کویر قم هم قابل مشاهده بود، بررسی و مطالعه خورشید گرفتگی کامل سال 78 (آخرین کسوف قرن بیستم میلادی) و نیز رصد گروهی وقایع نجومی مهم دهه 60 خورشیدی تا کنون، همچون خسوف و کسوف،  رگبارهای شهابی و... ازجمله فعالیتهای نامبرده می باشد.

* 18 سال فعالیت علمی ترویجی مستمر:

در سالروز نوزدهمین سال فعالیت این مرکز باید گفت، ناپایداری گروههای غیررسمی محلی و برخی مشکلات طی دهه های گذشته، باعث عدم ثبات در حرکتهای آماتوری عصر حاضر و کند بودن آن محسوب میشد که می توان از جمله علل ناتوان یافتن گروههای کوچک داخلی و عدم وجود پوشش کشوری این حرکتها درگذشته دانست، ازسوی دیگر از جمله علل ایجابی تاسیس انجمن نجوم آماتوری ایران در سال1380میتوان نام برد؛ هر چند که از اواسط دهه 70 به بعد فعالیت غیر رسمی این مرکز کشوری آغاز شده بود. لازم به یادآوری است کلیه این اقدامات نیز بدون ردیف بودجه خاص به انجام رسیده است و همگان (اعم از مردم خوبمان و مراکز علمی، فرهنگی و دانشگاهی) بطور قطع در ذهن دارند که اخبار و اطلاعات نجومی را طی 20 سال اخیر، از طریق همکاریهای افتخاری کارشناسان انجمن نجوم آماتوری ایران با خبرگزاریها و رسانه های دیداری، شنیداری و نوشتاری، دریافت و از وقایع علمی مرتبط با این رشته آسمانی آگاه و از برنامه های عمومی و رایگان انجمن بهره مند می شوند.

فعالیتهای علمی این مرکز از ابتدای تاسیس توسط گروه کارشناسان  با سابقه و دارای تجربه و همچنین با بهره گیری از نظرات و همکاریهای اساتید مختلفی که بعضا نام ایشان در وبگاه این مرکز به عنوان اعضای افتخاری یاد شده،  تا کنون به اجرا در آمده است.

-برگزاری همایش کشوری نجوم سال1381درفرهنگسرای بهمن

- عضوگیری از میان اقشار مختلف علاقمندان از سراسر کشور از ابتدای تاسیس تا سال 1390( هزاران عضو) که به علت مشکلات پستی و خدماتی، این روند از سال90 متوقف و طی سال اخیر مقرر شده است تا با تدابیر نو، این اقدام، مجدد آغاز گردد.

- رصد گذر سیاره تیر(عطارد) به عنوان اولین پخش زنده تلویزیونی یک رویداد نجومی از شبکه بین المللی خبر سیما در سال 1382

- اعلام خودجوش وانجام فعالیت علمی درسال1383 بعنوان"سال نجوم در ایران" جهت فعال تر سازی گروههای نجومی کشور که تازه فعال شده بودند.

- همکاری با سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در برگزاری موفق وچندین هزارنفری رصد پدیده گذر سیاره ناهیددرسال 1383 ازمقابل خورشید،

- برگزاری کنفرانس یک روزه گذر ناهید با همکاری سازمان زمین شناسی کشور  و انجمن نجوم ایران(بر اساس تفاهم نامه فی مابین) و همچنین اعزام گروههای عمومی وپژوهشی برای رصد گروهی علاقمندان و بررسی تخصصی آخرین گذر تاریخی سیاره ناهید در سال 1391 ، که تا بیش از یک قرن آینده تکرار نخواهد شد!

---

-رصدهای گروهی و تخصصی برای مطالعه رویدادهای آسمانی، برگزاری گشتهای رصدی در مناطق کویری و در کنارابنیه تاریخی، برپایی نمایشگاههای متنوع نجوم به مناسبتهای مختلف ودرتهران و برخی شهرستانها،جهت اشاعه فرهنگ نجوم آماتوری این برنامه ها گاها ویژه مناسبتهای مختلف نجومی و با تهیه نشریات مرتبط آموزشی رصدی، اهداف علمی آموزشی دنبال گردیده است. این برنامه ها در اقصی نقاط کشور، خاصه در کنار بناهای تاریخی جهت ارتقا کاربردی علاقمندان نجوم و آشنایی بیشتر ایشان با عظمت تاریخی کشور به اجرا در آمده که حاصل آن انجام پژوهشهای کاربردی هزاران نفر در کشور بوده است.

همکاری گسترده طی این سالها با سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و اجرای صدها برنامه شامگاه رصدی ترویجی در بوستانهای پایتخت وبرخی شهرهای کشور و همچنین در همکاری با سراهای محله، مراکز آموزشی و دانشگاهی و فرهنگسراها؛ شامل سخنرانی، پرسش و پاسخ علمی حاضرین، پخش تصاویری از جذابیتهای آسمان، و رصد اجرام زیبای آسمان که بجز ارایه آموزشهای علمی، در حقیقت تلاوت آیات عملی خلقت حضرت باریتعالی برای مردم فرهیخته کشورمان بویژه نوجوانان و جوانان بوده است.

- فعال کردن باشگاههای نجوم وکانون علوم فرهنگسرای بهمن ازاوایل سال1379 و فرهنگسرای دانشجو(شفق) از سال 1383و برگزاری دوره های آموزشی، نمایشگاههای عکس وفیلم،نشستهای علمی،برنامه های رصدی و... درآنها

- بنیان گذاری بخش ویژه آسمان ماه در مجله دانشمند و برخی رسانه های نوشتاری

-همکاری گسترده با فرهنگسراهها ازجمله فرهنگسراهای بهمن، دانشجو، علوم ، ابن سینا، پایداری، اشراق، دختران،خانواده و...

- تبادل همکاری بامراکز دانشگاهی و بخش اردوگاهی کشوری وزارت آموزش و پرورش، فرهنگسراهای و سراهای محله در برگزاری دوره های نجوم آماتوری، کارگاه آموزش نجوم، راه اندازی نمایشگاههای نجومی  و رصدها وبرنامه های مشترک از جمله با گروه فیزیک دانشگاه کاشان،دانشگاه آزاد واحدعلوم تحقیقات، دانشگاه شهید بهشتی و...

---

- همکاری با تمامی شبکه های داخلی و بین المللی صدا و سیما درتهیه فیلمها ومستندهای آموزشی، بررسی رویدادهای نجومی همچون حضورمستمر دربرنامه به خانه بر میگردیم، و اما امروز، شبتون بخیر و... در شبکه تهران همکاری دربرنامه های گزارشی و خبری درگفتگوی خبری شبکه چهارم سیما، پخش گزارش مستقیم از رخدادهای نجومی همچون مستند ماه در سایه ویژه ماه گرفتگی سال82،همکاری و حضور در برنامه زنده یک ساعته ماه و مس از شبکه چهار سیما بمناسبت وقوع گرفت کامل ماه در سال 1391،تهیه گزارشها

- انجام  مصاحبه های تلفنی و حضوری در گفتگوی ویژه خبری شبکه بین المللی خبر سیما.

- همکاری ویژه با واحد مرکزی خبر صدا وسیما در انجام مصاحبه ها و انعکاس رویدادها بصورت زنده در زمینه خورشید گرفتگی ورویت هلال،خبرگزاری ها از جمله ایرنا، ایسنا و برخی مجله های علمی و روزنامه های کثیرالانتشار و معتبر کشور بویژه روزنامه همشهری برای نشر اخبار، مقالات و اطلاعات نجومی از دیگر فعالیتهای این مرکز کشوری می باشد که بصورت مستمر وجود داشته و دارد، از جمله به انعکاس گسترده کسوف 9 فروردین 1385در کشورترکیه از شبکه های مختلف می توان اشاره کرد.

- همکاری در تهیه مستندهای تلویزیونی از جمله:

- 12 برنامه مستند آموزش نجوم برای نوجوانان در شبکه دوم سیما درخرداد 1382

- مستند 15 قسمتی نجوم از شبکه آموزش در سال 1386

- پیشنهاد و همکاری در ساخت و پخش مستند 13 قسمتی پتانسیلهای نجومی و رصدخانه های کشورمان به شبکه بین المللی خبر سیمای جمهوری اسلامی به عنوان نویسنده، مشاور و محقق پروژه در سالهای 92 و 93

- تلاش برای تجهیز برخی دانشگاهها ،مدارس و مراکز پژوهشی به امکانات نجومی

- برگزاری بیش از 120 نشست و گردهمایی علمی اخترشناسی

- پاسخگویی تلفنی به سئوالات علمی علاقمندان  و مراکز کشور

- ایجاد گروههای رویت هلال، پژوهش ،رادیو اخترشناسی، ترجمه و ...

خوشبختانه بصورت همزمان و یا کمی بعد از این تلاشها ،شاهد الگو گیری وحرکتهای خوب آماتوری که تقریباً تمامی آنها بصورت منطقه ای فعالیت می کنند ،در بین گروههای محلی در کشور بوده و هستیم.

- راه اندازی وبگاه اینترنتی با بخشهای متنوع ،اخبار روز، مقالات علمی،گالری عکسهای نجومی، رویت هلال و برای اولین بار نجوم برای کودکان به زبان پارسی

- ارایه گزارش دستاوردهای سفر علمی نجومی به کشور چین در سال88

-برگزاری رصد و نمایشگاه بزرگ دستاوردهای اختتامیه سال جهانی نجوم در روز 27 آذر 88 با همکاری شهرداری و فضای سبز در بوستان ملت تهران

- برگزاری مراسم بزرگداشت بزرگان تاریخ علم کشور از جمله، خواجه طوسی،ابوریحان بیرونی، ابوالوفا بوزجانی، غیاث کاشانی و... جهت آشنایی عموم مردم بویژه جوانان و نوجوانان با منجمان و پژوهشگران پرتلاش تاریخ علم

- اجرای برنامه های نکوداشت اساتید امروز کشور با هدف معرفی بیش از پیش به جوانان و نوجوانان جهت بهره گیری بهینه از پتانسیل از ایشان

---

- اجرای برنامه رصدی در محوطه مجلس شورای اسلامی ویژه هیئت رئیسه و نمایندگان محترم ملت

- رونمایی از تمبر های سال جهانی نجوم به عنوان یک گام ملی که با پیگیریهای انجمن نجوم آماتوری ایران و اقدام بایسته شرکت پست جمهوری اسلامی به چاپ رسید، با دعوت و سخنرانی جناب آقای دکتر علی اکبر ولایتی ریاست کمیته فرهنگ و تمدن اسلام وایران و رونمایی از تمبرهای مذکور بدست ایشان، باحضور تعدادی از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی درروز بزرگداشت خواجه دردانشگاه خواجه نصیر

---

-  تهیه سرفصلها و آیین نامه آموزشی همراه با برگزاری دوره های متنوع آموزش نجوم در انجمن، برخی دانشگاهها و مراکز علمی آموزشی با آموزش نجوم به بیش از 2000 نفر از سراسر کشور در این دوره های مدون

---

-  برگزاری دوره های متنوع آموزش مدرس نجوم ویژه دبیران جهت گسترش این دانش و ایجاد فرصتهای مساوی برای علاقمندان در سایر شهرهای کشور، که از جمله به شهرهای تفرش در استان مرکزی، یزد و ابره کوه در استان یزد، همچنین شهرهای خاش و زابل در استان سیستان و بلوچستان می توان اشاره کرد.

با یادی از زنده یاد سید مصطفی امام و دوستان قدیمی انجمن

-  اجرای طرح سراسری رویت هلال ماههای رمضان وشوال در همکاری با ستاد استهلال، از ابتدای طرح تا سال 1397 که از جمله به  اقدام رصد گروه ویژه رویت هلال این مرکز،  برای  بررسی هلال های رمضان و شوال 1432(1390) بر فراز برج میلاد تهران (برای اولین بار) و اجرای همایش علمی عمومی بدین منظور در آن مکان

- همکاری با ستاد استهلال و پذیرش مسئولیت کارگروه پژوهشی رویت هلال اعزامی به ارتفاعات جیرفت دراستان کرمان به منظور بررسی علمی یکی از هلالهای خاص

- تفویض مسئولیت دبیرعلمی همایش رویت هلال از سوی ستاد استهلال برای اجرا در استان یزد

- اجرای برنامه های رصد رویدادهای خاص نجومی بر فراز برج میلادتهران (قبل و بعد از افتتاحیه)و بر فراز برج آزادی

- مدیریت و همکاری در اجرای طرح بزرگ صدها برنامه ترویجی علم نجوم با عنوان بر آستان جانان در سالهای 91 و 92 در همکاری با سازمان فرهنگی هنری شهرداری در بوستانهای تهران، با برگزاری نزدیک به 400 برنامه شامگاه رصدی ترویجی به گستره 22 منطقه شهرداری پایتخت در بازه زمانی شبهای ماه مبارک رمضان.

این گام و بسیاری از حرکتهای انجام شده در این مجموعه، با نگاه اشتغال آفرینی برای پژوهشگران و کارشناسان  پرتوان، همکار با این مرکز به انجام رسیده است.

- معرفی گروه وآماتور نمونه نجوم کشور طی سالهای1385تا 1393 جهت تشویق و ترغیب جوانان به علوم پژوهشی در این رشته

- تشکیل کار گروه تخصصی پژوهشی و تدوین حدود 40 دوره آموزشی به همراه برگزاری آزمون دو مرحله ای جهت تعیین کارشناسان و مدرسان نجوم کشور ، به سفارش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران

- حضور در همایشهای داخلی وبین المللی همراه با ارایه مقاله

---

-دریافت لوح تقدیر ازاعضای انجمن، صدا وسیما، مرکز تحقیقات استراتژیک که معتبرترین همایش بین المللی رویت هلال درکشور را بصورت  چند سالانه برگزارمیکرد، لوح تقدیر ازمراکز دانشگاهی،آموزشی ،فرهنگسراهها و...

- همکاری و حضور در نمایشگاه امکانات آموزشی Petex 2006، Etpex 2012 و اولین جشنواره ملی و نمایشگاه دستاوردهای وزارت آموزش و پرورش در تابستان سال 1393

- همکاری با وزارت آموزش و پرورش در کانونها، اردوهای کشوری، مدارس دولتی و دوره های تربیت مدرس نجوم

---

- فارسی سازی دونرم افزار نجوم محاسباتی،افلاک نما واستلاریوم جهت شبیه سازی آسمان و هدایت تلسکوپ

- راه اندازی فعالیتهای نجومی در مرکز آموزشهای منطقه 9 شهرداری تهران با عنوان "خانه ستاره شناسی تهران" از سال 1394 با برگزاری رصدها، بازدیدها و دوره های آموزشی متنوع

- همکاری با سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران جهت برگزاری دوره های مدون ستاره شناسی و شامگاهای رصدی ترویجی در مراکز سازمان در سال 1398
- اجرای برنامه عمومی رصد آخرین ماه گرفتگی قرن خورشیدی حاضر در پارک ملت (تیر 1398)

خاطره ای نوستالژیک از رصدهای اوایل دهه 80 خورشیدی (کاروانسرای ده نمک)

*رصدهای خارجی:

- رصد ماه گرفتگی کامل زمستان 1379(اولین خسوف کامل قرن 21 در پاریس- کشور فرانسه)

- رصد کسوف 9 فروردین1385 در کشورترکیه با انعکاس گسترده در رسانه های کشورمان، به عنوان گروه ویژه اعزامی از کشور در این زمینه

-  اقدام برای بررسی علمی طولانی ترین کسوف قرن21در کشور چین با حضور اساتید خورشیدشناس و سرشناس کشور در تیرماه 1388 مصادف با سال جهانی ستاره شناسی

- رویت هلال ربیع الثانی مشترک با همراهی فریق الاستهلال در کشور بحرین 1388

*بازدیدهای خارجی:

- بازدید از بخش نجوم محاسباتی و نجوم رصدی دانشگاه پاریس بازدید از رصدخانه قدیمی دانشگاه پاریس با ارایه توانمندیهای داخلی انجام شده و تقدیر مدیر بخش محاسبات نجومی آن دانشگاه با اهدای هدیه به مدیریت انجمن، بازدید از موزه علم و تکنولوژی فرانسه، آسمان نمای بزرگ پاریس،  معبد پانتئون و پاندول فوکو و حضور در محل آرامگاه دانشمندان کشورفرانسه

- همکاری با دنی ساووا از کشور فرانسه در ساخت ساعتهای آفتابی کتابخانه ملی و اردوگاه شهید باهنر تهران

- همکاری با اخترشناسان کشور چین در رصد طولانی ترین کسوف قرن 21 در تیرماه 1388

-حضور درجمع علاقمندان بحرینی به دعوت رسمی آن کشوردر واپسین روزهای سال88، ملاقات بادکترشوقی دلال از اساتید پر توان نجوم دانشگاه بحرین و پیشنهاد برگزاری همایشهای مشترک جمهوری اسلامی ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس وسایرکشورهای اسلامی که مورد استقبال قرارگرفت اما متاسفانه دنبال نشد،همراه بارویت هلال ربیع الثانی 1431 در جمع اعضای گروه فریق الاستهلال کشور بحرین.

---

*طراحی و راه اندازی مراکز پژوهشی رصدی در کشور:

- طراحی و تکمیل بخشهای تخصصی مرکزاخترشناسی ابن صلاح همدانی که مجموعه ای منحصربه فرد است

- طراحی و ساخت گنبد رصدخانه توحید در ارتفاعات جم استان بوشهر

- فعال نمودن و ساخت بخشهای تخصصی رصدخانه دانشگاه کاشان در ارتفاعات نیاسر که مدتها مسکوت باقی مانده بود.

- تلاش برای راه اندازی مرکز اخترشناسی ویژه ای در استان خراسان رضوی (ارتفاعات شمال نیشابور). مرکز یادشده در 88/8/8 مصادف با میلاد امام هشتم(ع) با حضور معاون پرورشی وقت وزیر محترم آموزش و پرورش و نماینده محترم مجلس و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، افتتاح گردید.

- طراحی و مشاوره جهت راه اندازی دو مرکز اخترشناسی جدید در کشور که در حال انجام است.

*مکتوبات:

- تالیف و ترجمه مقالات متعدد علمی و انعکاس در رسانه های نوشتاری و مجازی کشور

- تهیه ویژه نامه، بروشور علمی رصدی، خبرنامه ماهیانه و مجله داخلی ویژه اعضا و ارسال به  سراسر کشور

- ویراستاری علمی کتاب اخترشناسی مقدماتی

- ویراستاری علمی کتاب جهت یابی ویژه کودکان و نوجوانان واستمرار در ترجمه سری کتب آموزش ستاره شناسی

- تالیف و گرد آوری کتاب “راه عشق” با معرفی دستاوردهای انجمن نجوم آماتوری ایران

*‌ایده های نو و برنامه های شاخص اجرا شده طی 15 سال اخیر

- بزرگداشت بزرگان تاریخ علم کشور

- نکوداشت اساتید امروز ایران

- معرفی و تجلیل از آماتور نمونه نجوم کشور

- معرفی گروه نمونه ستاره شناسی در کشور

- تقدیر از کتاب تاثیر گذار و برتر سال در زمینه ستاره شناسی

- تقدیر از انتشاراتی برتر در حوزه اخترشناسی

* تجهیز مراکز:

- تجهیز دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه

- تجهیز دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

- تجهیز پژوهش سرای انزلی با امکانات پیشرفته نجومی

- تجهیز 10 مرکز آموزشی وزارت آموزش و پرورش به آسمان نما، با گنبد قابل حمل 3 متری - استان لرستان

- تجهیز پژوهش سرای دانش آموزی شهر تاریخی یزد

- تجهیز پژوهش سرای دانش آموزی شهرستان ابرکوه – استان یزد

- تجهیز پژوهش سرای دانش آموزی شهرستان تفرش- استان مرکزی

گام برداشتن در این راه آسمانی هنوز ادامه دارد .............

آسمانتان صاف