با نزدیک شدن به روزهای پایانی ماه مبارک رمضان، تب و تاب کسب اطلاع از وضعیت رؤیت پذیری هلال شوال بین عموم مردم فزونی می‌یابد. از اواخر دهه ۷۰ خورشیدی تا کنون تلاش انجمن نجوم آماتوری ایران بر این بوده است که ضمن آشنا نمودن جامعه با جذابیت‌های آسمان، نسبت به موضوعات کاربردی مانند رؤیت هلال ماه نو که در برخی ماه‌ها برای جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است، اقدامات مناسب انجام شود.

با وجود اینکه در آغاز ماه رمضان امسال با یک هلال بحرانی روبرو بودیم و با توجه به اینکه در شامگاه ۱۵ اردیبهشت گزارش قابل استنادی برای رؤیت هلال رمضان وجود نداشت، ماه مذکور یک روز دیرتر نسبت به آنچه در تقویم درج شده بود، آغاز گردید اما باید بگوییم در پایان این ماه دیگر با یک هلال بحرانی روبرو نیستیم و شرایط به گونه‌ای است که در شامگاه بیست و نهمین روز رمضان امسال، هلال به سادگی و با چشم غیر مسلح در سراسر کشور عزیزمان ایران قابل رؤیت است.

ضوابط علمی رؤیت هلال شوال ۱۴۴۰: لحظه مقارنه ساعت ۱۴:۳۲ روز دوشنبه ۱۳ خرداد ماه جاری خواهد بود. از آنجا که همواره به اولین غروب پس از مقارنه باید توجه کنیم با نگاهی به ضوابط علمی هلال شوال در شامگاه این روز مشاهده می‌شود که ماه بسیار چسبیده به افق، تنها ۴۱ ثانیه! در افق حضور دارد ضمن آنکه با توجه به جدایی کمی که ماه با خورشید دارد، اساساً هلالی تشکیل نشده؛ بنابراین در این روز امکان رؤیت هلال چه با چشم یا با ابزار رصدی در هیچ نقطه از ایران وجود ندارد؛ از سوی دیگر باید توجه داشت که روز دوشنبه، بیست و هشتمین روز از ماه رمضان است.

جالب اینجاست که در شامگاه دوشنبه ۱۳ خرداد ۹۸ نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه و یا به عبارت دقیق‌تر در هیچ نقطه خاکی از کره زمین هلال قابل مشاهده نخواهد بود و در صورتیکه هر کشوری نسبت به اعلام روز سه شنبه ۱۴ خرداد به عنوان عید فطر و آغاز ماه شوال مبادرت ورزد، این اعلام بر اساس ضوابط علمی و رؤیت هلال ماه نبوده بلکه بر اساس قوانین داخلی و تفاوت‌های فقهی می باشد، چرا که در شامگاه دوشنبه همانگونه که اشاره شد هلالی برای مشاهده در افق تشکیل نشده است.

در شامگاه سه شنبه ۱۴ خرداد ۹۸ برابر با ۲۹ رمضان ۱۴۴۰ با توجه به مدت زمانی که از لحظه تولد ماه (مقارنه) گذشته است، با یک هلال پیر مواجه هستیم که سن هلال ۲۹ ساعت و ۴۴ دقیقه است. لحظه غروب خورشید در تهران ۲۰:۱۶:۱۳ و لحظه غروب ماه ۲۱:۲۰:۲۳ خواهد بود که از تفاضل لحظه غروب ماه از لحظه غروب خورشید، مکث هلال در افق غرب یک ساعت و چهار دقیقه و ۱۰ ثانیه خواهد بود. جدایی زاویه ای ماه با خورشید در لحظه غروب خورشید ۱۵ درجه و ۱۷ دقیقه و ۳۵ ثانیه کمان است.

ارتفاع هلال از افق در تهران ۱۰ درجه و ۴۱ دقیقه و ۱۰ ثانیه است و فاز ماه (روشنی هلال) ۱.۹۵ درصد خواهد بود. سمت خورشید در لحظه غروب خورشید ۲۹۸ درجه و ۴۲ دقیقه و ۵ ثانیه کمان و سمت ماه در لحظه غروب خورشید ۲۸۸ درجه و ۳۶ دقیقه و ۱۴ ثانیه است که با توجه به این دو پارامتر آخر، اختلاف سمت ماه و خورشید در لحظه غروب خورشید منفی ۱۰ درجه و شش دقیقه و ۴۳ ثانیه است. در این شامگاه با یک هلال با طول کمان بالا مواجه بوده و علاقمندان با طول کمان هلال ۱۵۰ درجه را شاهد خواهند بود.

ماه در این شامگاه ۵۸۱۳۷۶ کیلومتر با زمین فاصله دارد و با وجود اینکه در آغاز ماه رمضان با یک هلال بحرانی روبرو بودیم اما همانگونه که اشاره شد تاکید می‌شود که این هلال در شامگاه سه شنبه در سراسر کشور ایران در مناطق با افق غرب باز و عاری از غبار به راحتی با چشم غیر مسلح دیده خواهد شد.