مسلمانان در هر نقطه از کره زمین 2 روز در سال بدون نیاز به فرمولهای ریاضی و یا پیچیدگیهای خاص محاسباتی، می توانند جهت دقیق قبله را به راحتی تعیین کنند.

در روزهای 7 خرداد و 25 تیر ماه هر سال، هنگام ظهر شرعی درمکه معظمه، خورشید دقیقاً عمود بر کعبه می تابد و این امر سبب می‌شود خانه کعبه در این روزها هنگام ظهر سایه نداشته باشد و فرصتی مناسب برای تعیین دقیق قبله به ویژه برای مساجد و نمازخانه ها است که با ترسیم خطی باریک در محل سایه شاخص خواهد بود.

در روز دوشنبه 7 خرداد؛ ساعت 13:48 که زمان اذان ظهر بوقت مکه مکرمه است، هر کس در هر کجای زمین که خورشید در آسمان است، اگر به سمت خورشید بایستد دقیقا به سمت قبله قرار خواهد داشت.

بر این اساس مسلمانان در روزهای مورد اشاره در هر نقطه ای از کره زمین هنگام اذان ظهر مکه، سمت درست قبله را با دقت بالا می توانند تعیین کنند، به این ترتیب که اگر در فضای باز زمانی که خورشید می تابد ، یک شاخص در زمین دقیقا عمود شود ویا شاقول آویزان گردد، سایه این ریسمان در ساعت مقرر به روی زمین می افتد که خلاف جهت سایه شاخص، قبله را نشان می دهد(شکل بالا) و با استفاده از آن می توان به راحتی جهت قبله را تعیین کرد.

مطرح شدن روزهای مورد اشاره  برای تعیین قبله به این دلیل است که در این روزها تغییرات میل خورشید در بهار تا 5/23 درجه میل شمالی است و با توجه به عرض جغرافیایی خانه کعبه یعنی 21 درجه و 25 دقیقه در این روزها یک بار هنگام جابجایی از استوای آسمان به سمت شمال کره آسمان و یک بار در هنگام بازگشت به سمت استوای سماوی میل خورشید با عرض خانه خدا یکی شده و خورشید در هنگام رسیدن به نصف النهار محلی مکه (هنگام اذان ظهر مکه) درست در بالای خانه کعبه (سمت الراس آن) قرار می گیرد .

پژوهشهای سالیان قبل نشان داد که اگر علاقمندان در روز قبل و بعد تاریخ مذکور نسبت به تعیین سمت قبله اقدام نمایند، راستای بدست آمده تغییر محسوسی ندارد و بررسیها نشان از این دارد که تغییرات میل خورشید در حد چند دقیقه کمان نمی تواند اثر محسوسی در جابجایی سایه شاخص و نهایتا علامتگذاری انجام شده داشته باشد؛ ضمن آنکه تعیین قبله در این روزها با توجه به شاخص های گفته شده با این روش به سادگی و دقیق امکان پذیر است اما با اصلاح برخی مشخصه ها در طول سال نیز این امکان در هنگام ظهر شرعی در مکه معظمه وجود دارد.

*برای بالابردن دقت تعیین قبله چه توصیه و راهکاری توصیه می شود؟

پژوهشگران باید توجه داشته باشند که برای بالابردن دقت، هرگز و هرگز به خورشید نگاه نکنند و صرفا به سمت خورشید قرار بگیرند. نگاه کردن به خورشید خطرناک است و اگر قرار است جهت قبله را در هر موقعیتی که هستند جهت استفاده در طول سال به شکل دقیق علامت گذاری کنند تنها با عمود کردن شاخص بر روی زمین و علامت گذاری سایه این کار را انجام دهند. علاقمندان در نظر داشته باشند هر اندازه شاخص و در نتیجه سایه آن نازک تر باشد، دقت بیشتر است و امتداد جهت سایه به سمت خورشید، جهت قبله خواهد بود. برای بالابردن دقت بهتر است از شاقول عمود بر زمین استفاده کنند. جهت اجرای این کار کافی است یک شاخص یا شاقولی را بر زمین عمود کرده و امتداد سایه را علامتگذاری کنند تا از امتداد این خط به سمت خورشید، سمت دقیق قبله در مکان مورد نظر تعیین و علامتگذاری شود.

اگر شاقول در دسترس ندارید، مطابق شکل بالا به راحتی و به وسیله دو صندلی هم می توانید این کار را انجام دهید. به این صورت که دو صندلی را در طرفین قرار داده و یک وزنه را با نخ نازکی از یک خط کش که بر روی دسته دو صندلی قرار دارد، آویزان نموده و سایه نخ این شاقول  را در ساعت ذکر شده علامت گذاری کنید، بسیار دقیق قبله در آن نقطه را یافته اید.