آقای حجت اله حکمت زاده از بخش رصد اختفای فرانپتون های موسسه آیوتا، در ارتباطی با این مرکز و با ذکر این مقدمه که:
انجمن نجوم آماتوری ایران پیشتاز مسایل نجومی و رصدی در کشور بوده است، امید است همچون گذشته برای اطلاع رسانی و شرکت در این پدیده نادر نجومی حضور فعال داشته باشید. با سپاس از زحمات شما عزیزان
درخواست نشر خبر ذیل را نموده است. انجمن نجوم آماتوری ایران نیز به این درخواست پاسخ مثبت داده و تاکید می نماید که این مجموعه کشوری همواره دوستدار وحدت گروههای نجومی کشور بوده و پیشرفت علمی را در سایه تعامل و حسن همجواری بدور از تنش و حاشیه میسر می داند و با تمامی مراکزی که بر اساس احترام متقابل قصد همکاری داشته باشند، آماده همکاری می باشد.
ماه در مسیر دایرهالبروج به دلیل حرکت انتقالی خود هر شب چند درجه در آسمان جابجا میشود. هر شب دهها ستاره برای دقایقی در پشت ماه پنهان میشوند و ما میتوانیم شاهد حرکت ظاهری ماه از مقابل آنها باشیم که به این پدیده اختفای با ماه میگویند.
متمایل بودن مدار ماه نسبت به محور زمین و حرکت کشیدهی مداری ماه به دور زمین، سبب میشود حرکت ظاهری ماه در طول دایرهالبروج در طی سال ثابت نبوده و متفاوت باشد؛ ازاینرو در طول سال، ماه از دید ناظر زمینی از مقابل ستارگان متفاوتی نسبت به ماه قبل عبور میکند. گاهی بهصورت نادر این اختفا با ستارههای پر نور و مشهور روی میدهد که ممکن است هرچند سال یکبار شاهد این نوع رویداد باشیم.
در بامداد روز یکشنبه 18 مردادماه 1394 خورشیدی در ساعت2:22بهوقت مرکزی ایران 8 Aug 2015) ساعت (21:52 UTدر پهنه کشور شاهد اختفای ستاره دبران(چشم گاو) از صورت فلکی گاو با ماه خواهیم بود؛ قدر ظاهری ستاره 0.9 و فاز ماه در زمان اختفا 30 درصد و شروع اختفا از لبه شرقی ماه خواهد بود.
رصد این رویداد به لحاظ نکات زیر حائز اهمیت است
رصد اختفاهای ماه با ستارگان پرنور علاوه بر زیباییهای خاصی که برای منجمین و عکاسان نجومی دارد، برای رصدگران حرفهای اختفا دارای اهمیت علمی است.
با رصد و زمان سجی از دو نقطه متفاوت، میتوان اختلافمنظر و فاصله دقیق ماه تا زمین را محاسبه کرد و همچنین تغییراتی که ممکن است در لیبراسیون(رخگرد) و موقعیت مداری ماه اتفاق افتاده باشد را بررسی نمود.
در این اختفا هم پنهان شدن ستاره در پشت ماه و هم آشکار شدن آن قابل رصد و زمانسنجی است؛ میتوان در عرضهایی که اختفا از استوای ماه صورت میپذیرد قطر ماه را به دست آورد.
از مواردی که با انجام رصد گروهی و داده گیری از نقاط مختلف در خصوص یک اختفا میتوان به انجام رسانید محاسبهی وتر قطبی و تعیین ابعاد قطر ماه توسط رصد گروهی این اختفا است.
روش زمانسنجی رویداد
اولین مرحله به دست آوردن زمان دقیق هماهنگ شده جهانی (UTC) است که از طریق سایتهای اینترنتی مانندhttp://Time.isمیتوان زمان دقیق را به دست آورد. و برای مثال ساعت لپتاپ را با ساعت جهانی ست شود.
دومین مرحله زمانگیری مبنا؛ دقایقی قبل از وقوع رویداد کرنومتر باید روشن گردد و دقیقا زمانی را که کرنومتر شروع به شمارش میکندبهعنوان زمان مبنا باید در نظر گرفتهشده و ثبتشود.
سومین مرحله ثبت زمان اختفا است برای مثال رصدگر رویداد در هنگام مشاهده رخداد اختفا عدد یک را گفته و دستیار بلافاصله کرنومتر را متوقف میکند؛ و زمان کرنومترثبت میگردد.
چهارمین مرحله به دست آوردن زمان دقیق اختفا با استفاده از محاسبات؛ زمان مبنای ثبتشده را باید بازمان بهدستآمده کرنومتر هنگام مشاهده رویداد جمع گردد با این روش زمان دقیق رویداد اختفا میآید.
مثالی برای ملموس بودن در ادامه است:
زمان مبنا: 16:35:00:00
زمان کرنومتر ثبتشده:00:03:59.80
زمان محاسبه شده:16:38:59.80
شکل پایین مکان ورود خروج ستاره در لحظه اختفا را نشان می دهد.
در اکثر نقاط ارتفاع ماه در لحظهی اختفا حدود 4 تا 14درجه از افق پیشبینی میشود و بنابراین در نوار سایه هر چه از مناطق غربی کشور به سمت شرق حرکت کنیم، با افزایش ارتفاع ماه شرایط رصدی مناسبتری خواهیم داشت و به غیر از مناطق جنوب شرقی که اختفا در این مناطق بهصورت خراشان است در سایر نقاط کشور شاهد اختفای کامل ستاره الدبران هستیم.
همانطور که در نقشهی بالا مشخص شده:
- بخشهایی که درنوار اختفا باخط چین قرمز رنگ مشخص شده است اختفا برای این مناطق در روز اتفاق خواهد افتاد و تقریباًغیر قابل رصد و زمان سنجی دقیق خواهد بود.
- نواحی که بارنگ آبی پررنگ مشخصشده شرایط دشوارتر و در لحظاتی نزدیک به طلوع خورشید خواهد بود.
- بخشهایی که در نقشه بهصورت سفید رنگ مشخصشده دارای شرایط رصدی مساعد است.
لازم به ذکر است مناطقی که در محدودهی بالای خط سفید رنگ قرار دارند شاهد وقوع اختفا بهصورت کامل هستند و هرچه از نواحی مرکزی محدوده اختفا به سمت لبههای خط سفید حرکت کنیم، اختفای ستارهی دبران مدتزمان کمتری خواهد داشت و در لبههای خطسفیدرنگ اختفا بهصورت خراشان به وقوع خواهد پیوست.
یکی از مهمترین نکات در بحث بررسی علمی اختفا، استفاده از روشهایزمانسنجی مناسب در طول اختفا است. در انجام پروژههای علمی زمانسنجی مورد بسیار مهمی است که در زمانوقوع رویداد باید بهدقت و صحت تمام انجام شود تا در بررسیهای بعدی بهعنوان یک دادهی علمی دقیق مورداستفاده قرار گیرد.
روشهای مختلفی برای زمانسنجی وجود که از آن جمله میتوان به زمانسنجی توسط وبکم های نجومی، سی سی دی و زمانسنجی بصری با استفاده از چشمی تلسکوپو کرنومتر را نام برد که روش آخر اشکالات مربوط به خود رادارد.
با توجه به اینکه این اختفا از اکثر مناطق ایران قابل روئیت خواهد بود، از تمامی رصدگران نقاط مختلف جهت انجام رصد گروهی این اختفا دعوت به همکاری مینماییم.
جدول زمانی اختفا در شهرهای مختلف
موسسه آیوتا رصدی شیرین همراه با کسب دستاوردهای جدید نجومی برای تمام رصدگران آرزو دارد.
ارتفاع ماه خروج R | ارتفاع ماه ورود D | زمان خروج R | * زمان ورود D | نام شهر | |
22 | 14 | 03:00:04 | 02:22:35 | IR Zahedan | زاهدان |
23 | 13 | 03:09:41 | 02:21:52 | IR Birjand | بیرجند |
18 | 8 | 03:07:47 | 02:20:07 | IR Yazd | یزد |
19 | 10 | 03:03:26 | 02:20:24 | IR Kerman | کرمان |
25 | 14 | 03:17:30 | 02:24:01 | IR Mashhad | مشهد |
20 | 9 | 03:15:32 | 02:22:22 | IR Semnan | سمنان |
21 | 10 | 03:18:12 | 02:23:38 | IR Gorgan | گرگان |
17 | 7 | 03:19:52 | 02:20:14 | IR Esfahan | اصفهان |
16 | 9 | 02:54:53 | 02:20:55 | IR Bandar Abbas | بندرعباس |
18 | 7 | 03:15:38 | 02:22:21 | IR Teheran | تهران |
15 | 6 | 03:02:43 | 02:19:09 | IR Shiraz | شیراز |
14 | 4 | 03:01:52 | 02:18:54 | IR Bushehr | بوشهر |
20 | 9 | 03:17:24 | 02:23:13 | IR Sari | ساری |
17 | 7 | 03:18:39 | 02:24:03 | IR Rasht | رشت |
17 | 7 | 03:16:41 | 02:22:56 | IR Ghazvin | قزوین |
15 | 5 | 03:14:14 | 02:21:47 | IR Hamadan | همدان |
14 | 4 | 03:09:41 | 02:20:50 | IR Dezful | دزفول |
14 | 4 | 03:07:31 | 02:19:30 | IR Ahvaz | اهواز |
14 | 4 | 03:15:04 | 02:22:19 | IR Sanandaj | سنندج |
17 | 7 | 03:13:44 | 02:21:35 | IR Delijan | دلیجان |
16 | 6 | 03:17:33 | 02:23:33 | IR Zanjan | زنجان |
15 | 5 | 03:19:58 | 02:25:17 | IR Tabriz | تبریز |
14 | 4 | 03:13:26 | 02:21:32 | IR Kermanshah | کرمانشاه |
| ||||
فرم رصد اختفا | ||||
نام رصدگر : | نام دستیار : | |||
عرض جغرافیایی:N | طول جغرافیایی:E | |||
نام منطقه، استان، کشور: | ارتفاع از سطح دریا: m | |||
قدر ستاره :0.9 | نام ستاره: الدبران Aldebaran = alpha Tauri | |||
|
| زمان شروع رصد : | ||
نحوه اختفا : ورود و خروج |
| زمان پایان رصد: | ||
وضعیت هوا | ||||
(%) رطوبت: | (°C) دما: | |||
(%) درصد ابرناکی: | ||||
مشخصات تلسکوپ | ||||
گشودگی دهانه:mm | نام تلسکوپ | |||
نوع مقر تلسکوپ( استوایی یا سمتی ارتفاعی): | فاصله کانونی :mm | |||
نوع اپتیک: | چشمی استفادهشده: mm | |||
تلسکوپ موتور دار یا بدون موتور:نوع ابزار زمان سجی: | ||||
تاریخ و زمان رویداد | ||||
زمان ورود : ساعت : دقیقه : ثانیه : دهم ثانیه | روز / ماه / سال: 18 / 05 / 1394 | |||
زمان خروج : ساعت : دقیقه : ثانیه : دهم ثانیه مرجع سایت زمان سجی : | ||||
ایمیل سرگروه : | ||||
ایمیل:
جهت ارسال فرم گزارش: iotamiddleeast@yahoo.com
دپارتمان اختفا جهت ارایه راهنمایی: hojat.hekmat@gmail.com
اشتراک گذاری در:
- سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مجاز به ویرایش ادبی دیدگاهها است.
- دیدگاههایی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی و موارد مغایر با قوانین کشور باشند منتشر نخواهند شد.
- دیدگاهها پس از تأیید منتشر میشوند.