نویسنده : کامبیز خالقی

سابقه­ی حضور نجوم و آسمان در رادیو سابقه­ای نزدیک به دو دهه دارد. اگر بخواهیم صفحات تاریخ رسانه­ای نجوم را ورق بزنیم، نخست با برنامه رادیویی سیری در سپهر مواجه می­شویم که از شروع دهه هفتاد خورشیدی در رایو آغاز به کار کرد و تا بعد از کسوف معروف سال 1378 نیز ادامه یافت. این برنامه که شروعی بر آغاز حضور گسترده نجوم در صدا و سیما بود را به جرات می­توان یکی از تاثیرگذارترین عوامل در عمومی سازی دانش آسمانی نجوم قلمداد کرد .

در دهه­ی هفتاد خبری از اینترنت و دیگر رسانه­های زیرمجموعه نبود و حتی همین تلویزیون خودمان هم محدود به دو، سه کانالی می­شد که مجبور بود تمامی نیاز خبری و اطلاع رسانی جامعه را یکجا برطرف کند و دیگر جایی برای اختصاص برنامه های خاص علمی باقی نمی­ماند.  مگر محدود برنامه هایی که علاقمندان کما بیش مطلع هستند.

این روند کم کم رو به بهبود نهاد، تا جایی که امروز شاهد چندین کانال تلویزیونی و رادیویی هستیم که خوشبختانه با مدیریت مدیران فرهیخته و علمی، توجه خاصی را به جامعه­ی نجومی ایران مبذول داشته­اند و سالهاست که با پخش برنامه تلویزیونی نجومی در شبکه های مختلف سیما تقاضای جامعه­ی نجومی به داشتن تریبونی ثابت و جایگاهی برای عمومی سازی نجوم را پاسخگو بوده­اند. اما امروز نجوم ایران در جایگاه دیگری قرار دارد، امروز هم ، اینترنت هست هم ماهواره هم خیل عظیم مطبوعات و کتاب­های نجومی لاتین که در اکثر فروشگاههای نجومی واخیراً غیرنجومی هم یافت می­شوند.

نیاز امروز جامعه نجومی تنها اطلاع رسانی اخبار و روخوانی چندکتاب که بارها و بارها خوانده شده­اند ، نیست. امروز نجوم ایران در مرحله­ای نزدیک به تولید اطلاعات قابل پذیرش رصدی در عرصه­ی بین­الملل قرار دارد ، اولین نشانه های این دگرگونی هم در رویت هلال ( که شاید در سالهای اخیر کمی تخصصی تر به آن نگاه شده ) به منحصه ظهور رسیده است. در دوره­ای از تاریخچه کوتاه نجوم آماتوری افراد زیادی آمدند ، علاقه­مند شدند، فعالیت کردند، چهره شدند و امروز .....

امروز خیل عظیمی از آنان با نجوم خداحافظی کردند. نه از این رو که دیگر آسمان را دوست ندارند. مگر می­شود! بارها شاهد بوده­ایم که افرادی که امکانات مناسب رصدی هم ندارند تنها با یک نگاه ساده از پشت تلسکوپ در یکی از برنامه­های رصدی، می شوند مشتری پر و پا قرص نجوم و کتاب­های نجومی. این افراد نه از باب خستگی از آسمان بلکه از این باب که "دیگر سحابی جبار را چند بار می توان دید؟" با جامعه­ی نجومی خداحافظی کرده­اند. شاید این جمله کمی سطحی به نظر برسد اما در پشت آن خیل عظیمی از انتقادات نهفته است. ما امروز منجمان جوان زیادی داریم که خیلیهایشان از روی عشق به آسمان نجومی شده­اند وگروهیشان با نگاه فعالیت علمی قدم در عرصه­ی المپیاد نجوم وگاه فعالیت­های تخصصی تر می گذارند. سرنوشت عاشقان که مشخص است اما مگر در سایر کشورهای دنیا و در رده آماتوری چه ابزار پیشرفته تری دارند که ما امروز نداریم. به لطف خدا امروز که دیگر رصدگران برای تهیه یک چشمی ساده نباید ماهها چشم به در بدوزند تا روزی پستچی بسته­ای را تحویل بدهد که گاهاً محتویاتش نابود شده، امروز در هر کجای ایران که باشید ظرف 24 ساعت ابزار مورد نیاز در اختیارتان قرار می­گیرد. حال چرا این همه امکانات فقط صرف عکاسی از آسمان و در باقی شرایط تست کردن سرعت رصد اجرام می­شود . مگر نه این است که با همان دوربین دیجیتال ساده­تان می­توانید نخستین گام را برای طیف سنجی و حتی تفکیک ستاره­های خوشه­های کروی یا بررسی ابرنواخترها بردارید . این قدم­ها معمولی ترین چیزهاییست که می توانید با همان ابزاری که در اختیارتان قرار دارد، انجام دهید.

این ها را نگفتم تا به این نتیجه برسم که نجوم آماتوری، هیچ یا زحمات سردمداران نجوم ایران تا به امروز را زیر سوال ببرم زیرا که آنچه تا به امروز انجام شده بهترین کارها در دوره زمانی خودشان بوده است. می خواهم بگویم : اگر عاشقان آسمان دوست دارند ؛ از آنچه می­بینند عکاسی کنند و شاید به این روش توانایی های نجومی خود را به معرض نمایش بگذارند ، اما کار در اینجا متوقف نشود . جامعه نجومی جوان ایران می­تواند با همین امکاناتی که در اختیار دارد در پروژه­های رصدی بین­المللی شرکت کند و در یک کلام می تواند آهسته، آهسته به سمت تولید محتوای علمی گام بردارد.

شاید در ظاهر آنچه در ادامه نوشته شد، ربطی به رادیو و تلویزیون نداشته باشد. اما همینجا این مژده را به تمامی دوستان منجمم می دهم که از اوایل پاییز امسال در شبکه رادیویی صدای اشنا دو برنامه نیم ساعته با نام چوگان فلک به بحث نجوم اختصاص پیدا خواهد کرد.

در این برنامه که طبق معمول با بحث آموزش مقدمات نجوم آغاز به کار می­کند چند هدف اصلی را برای خود متصور است و از آنجاکه شبکه رادیویی صدای آشنا (از شبکه های رادیویی داخلی و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران) با هدف شنوندگان فارسی زبان برون مرزی طراحی شده و با برنامه های مجزا در سه کانال اروپا –آمریکا-آسیا و اقیانوسیه پخش می شود و روی موج های رادیویی داخلی قابل دریافت نیست تنها راه های ارتباطی با آن گزینه های شنیدن برنامه به صورت آنلاین از سایت اینترنتی شبکه یا استفاده از ماهواره است. اما خوشبختانه با لطف مسئولین محترم شبکه، فایلهای صوتی برنامه به صورت قابل دانلود روی سایت قرار می گیرد و بدین واسطه ضمن امکان تبدیل شدن مجموعه برنامه ها در بلند مدت به کتابی شنیداری، به منبعی پایدار تبدیل می­گردد تا انشاا... در آینده از تکرار آموزش­های بی مورد در ماههای آینده ادامه کار این برنامه و برنامه های مشابه بی­نیاز گردیم و وقت برنامه را به معرفی فعالیت­های گروههای نجومی تهرانی و شهرستانی بپردازیم و سعی در معرفی و تعریف پروژههای رصدی داشته­باشیم تا نخستین گامهای رسانه­ای برای اهدافی که در بالا ذکر شد را برداشته باشیم.

بدیهیست در این برنامه علاوه بر آنچه گفته شد به بحث آخرین اخبار دنیای نجوم، تاریخ نجوم ،المپیاد نجوم و رویت هلال و هرآنچه که تا به امروز مورد بی مهری منجمان واقع شده ، توجه ویژه­ای خواهد شد.

تهیه کنندگان این برنامه : سرکارخانم مژگان مشتاق وبنده (کامبیز خالقی)

سبک اجرا: گفت و گوی دوستانه(گپ وگفت نجومی)

مجری و کارشناسان : آقایان مهرجو و کامبیز خالقی + کارشناسانی که به تدریج و به صورت متغیر برای هر بخش از برنامه معرفی خواهند شد(در این برنامه سعی می­شود از تمامی کارشناسان وابسته به گروه های مختلف نجومی و به صورت متوازن، دعوت به عمل آید).

نحوه دریافت برنامه:

1-   www.sedayeashena.ir

اطلاعات تکمیلی در مورد زمان پخش به زودی از طریق همین وبگاه در اختیار مخاطبین محترم قرار می­گیرد.

ضمناً حقیر تقاضامند است هرگونه پیشنهادی در جهت معرفی برنامه یا اضافه کردن آیتم های تحت پوشش یا دعوت از کارشناسان خاص همچنین معرفی فعالیت­های گروه نجومیتان را با آدرس پست الکترونیکی جناب آقای احسان مهرجو یا بنده در میان بگذارید.

ehsanmehrjoo@Gmail.com

khaleghi_kambiz@Yahoo.com