انجمن نجوم آماتوری ایران با ایده ترویج دانش جذاب ستاره شناسی در بین روستاییان، هفته جهانی ستاره شناسی را از 31 فروردین تا ششم اردیبهشت ماه جاری جشن گرفت.

مسعود عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی ایسنا به پیشینه روز جهانی نجوم پرداخت و گفت: در سال 1973 میلادی( 53 – 52 خورشیدی) فردی بنام داگ برگر در یکی از ایالات امریکا با این هدف که به جای رفتن مردم به رصدخانه های دور از دسترس، رصد خانه ها و تلسکوپهای آنها به همراه کارشناسان نجوم به میان مردم بیایند و مجدداً به مردم کوچه بازار یادآور شوند که رشته ستاره شناسی همواره دانشی عمومی و در اختیار همگان است، ایده روز نجوم را مطرح کرد. شعار وی، «برشما باد کشف کائنات» بود که در سال 2009 میلادی( چهارصدمین سال به کارگیری تلسکوپ توسط، گالیله در عصر نوین اختر شناسی) همگانی شد. در هر حال به مرور ایالتهای مختلف آمریکا به حرکت بزرگ روز ستاره شناسی پیوستند و با همراه شدن برخی از کشورهای جهان این مناسبت که روز نجوم نام گرفته بود تبدیل به یک حرکت جهانی شد.

وی خاطرنشان کرد: طی سال پایانی دهه 70 خورشیدی و با تاسیس انجمن نجوم آماتوری ایران، کارشناسان این مرکز با توجه به عنوان این مجموعه کشوری به فکر افتادند تا چنین حرکتی را در کشور آغاز کنند. با عنایت به عدم گستردگی مبادلات اینترنتی در کشورمان، ضمن ارسال پیام به لیگ جهانی برگزار کننده این مناسبت که مسوولیت هماهنگی بین المللی را نیز بر عهده دارد، از طریق ارسال پستی، کتابچه دستورالعمل اجرایی، چند عدد پوستر این مناسبت و همچنین 50 عدد پوستر ماه که در روش انتخاب روز جهانی ستاره شناسی، این جرم جایگاه ویژه دارد به انجمن نجوم آماتوری ایران ارسال و رسما به این ترتیب این گرامیداشت در روز شنبه 15 اردیبهشت 1380 برای اولین بار در فرهنگسرای بهمن از سوی این مرکز کشوری ویژه برنامه ای همگام با جامعه جهانی به اجرا درآمد.

عتیقی درباره روز و هفته ستاره شناسی گفت: درحد فاصل 15 آوریل تا 15 می هر سال، روز شنبه ای که به تربیع اول ماه نزدیک باشد، به عنوان روز جهانی ستاره شناسی انتخاب می شود و بدین روش نجومی هر سال روز نجوم با توجه به وضعیت ماه متفاوت خواهد بود علت انتخاب ماه نیز آن است که این جرم، نزدیکترین همسایه زمین و جرم دوست داشتنی زمینی هاست.

طی حدود 15 سال اخیر از دوشنبه قبل از روز جهانی ستاره شناسی تا یکشنبه بعد از این مناسبت به عنوان "هفته نجوم" شناخته می شود و خوشبختانه در فرصتی بیشتر ترویج نجوم برای منجمان آماتور امکان پذیر شده که تعطیلی ملی هر کشور می تواند برای بزرگداشت هفته نجوم انتخاب شود.

وی با اذعان به این که برخی گروه های نجومی کشور - با توجه به فلسفه روز جهانی نجوم که بردن تلسکوپ و تشویق مردم به دیدن زیبایی های آسمان شب است - برخلاف رویه هر ساله انجمن نجوم آماتوری، به جای روز شنبه، روز جمعه قبل از آن را که روز تعطیل رسمی در کشور ماست به عنوان «روز جهانی» نجوم در ایران گرامی می دارند، گفت: چون مناسبتی با عنوان جهانی و از ورای مرزها مطرح شده است به واژه جهانی باید توجه خاص شود. چرا که هدف از اینگونه نامگذاری بیشتر آن است که مردم جهانی در یک روز واحد خواسته ای را بیان کنند و این موضوع کاملا از «روز ملی» قابل تفکیک است. اساسا هنر همگامی با جامعه جهانی در مفاهیم پذیرفته شده نشان از فرهنگ و تمدن صلح جویانه مردم شرق از جمله کشورعزیزمان ایران است، گذشته از آنکه اگر قرار باشد روز ملی در این زمینه داشته باشیم، با وجود مفاخری همچون ابوریحان بیرونی که روز بزرگداشت ایشان در روز 13 شهریور در اوقات فراغت تابستان با آسمان صاف به مراتب صاف تر و شبهای با هوای بهتر، می تواند الگویی برای اعلام" روز ملی" در این زمینه باشد اما تا زمانی که تصور همنوایی با جامعه جهانی داریم، به قوانین آن احترام بگذاریم، حتی طی مکاتباتی که با لیگ جهانی برگزار کننده انجام شد، مدیریت لیگ جهانی بر روز شنبه به عنوان روز رسمی(Official day) تاکید داشتند.

عتیقی خاطرنشان کرد: آنچه که نگران کننده می تواند باشد، اقدامات اقتصادی آنهم در مناسبتهای ترویجی است. نه به این معنا که یک فعالیت الزاماً نمی تواند جنبه اقتصادی داشته باشد، اما در طول سال فرصتهای زیادی برای این موضوع فراهم است و شاید بتوان گفت اقدامات اقتصادی به ماهیت و جذابیت گامهای ترویجی می تواند لطمه وارد کند. نکته مهم دیگر آنکه منجمان از هدف ایجاد چنین روزی که همان بردن نجوم به میان توده مردم است غافل بمانند مثلا در کلان شهری همچون تهران نباید برنامه ها ویژه یک منطقه خاص باشد و این حق مردم در دیگر مناطق پایتخت نیز هست که نجوم و تلسکوپ با بروشورها و کارشناسان به میان آنها برده شود و عشقمان نسبت به آسمان را با آنها تقسیم کنیم و به یاد داشته باشیم نجوم را به میان مردم ببریم و نه باز هم مردم را در روز عمومی سازی نجوم به رفتن به نقاط دور دست دعوت کنیم.