***** انجمن نجوم آماتوری ایران نوروز ایرانی و فرا رسیدن بهار پر طراوت را به ایرانیان اندیشمند، در هر جای این کره کوچک خاکی هستند شادباش گفته؛ رویش جوانه های امید و شادی را در سرای پر مهرتان همراه با سلامتی و موفقیت برای همه پارسی زبانان دنیا آرزومند است. روابط عمومی *****    
جمعه 10 فروردین 1403 | 19 رمضان 1445 | 29 مارس 2024
»
»
»
سه صورت فلکی بزرگ آسمان شب را هم اکنون ببینید

سه صورت فلکی بزرگ آسمان شب را هم اکنون ببینید
شنبه 19 مهر 1393 - 17:46 | شاخه : | مترجم : علی پزشکپور | 27689 بازدید | 0 دیدگاه
سه صورت فلکی بزرگ آسمان شب را هم اکنون ببینید
سه صورت فلکی بزرگ آسمان شب را هم اکنون ببینید

سه صورت فلکی بزرگ آسمان اوایل تابستان زینت بخش آسمان غروب بودند.

مار آبی یا شجاع (Hydra)، سنبله یا دوشیزه (Virgo) و دب اکبر یا خرس بزرگ (Ursa Major) این سه صورت فلکی هستند که در آسمان شب قابل رویت هستند. مارآبی بیشتر در قسمت جنوب غربی آسمان قرار گرفته است، ولی با این وجود نوک دم از نصف النهار عبور نمی کند و در نتیجه از دید نیز تا ساعت 9:30 شب به وقت محلی، خارج نمی شد. مارآبی بیش از یک چهارم آسمان را می پوشاند اما تنها طول زیادی دارد.

سر این جانور افسانه ای یک گروه زیبای پنج ستاره ای می باشد که در هنگام شب، نزدیک افق غربی در آسمان دیده می شود. اگر هوا تاریک و آسمان صاف باشد، می توان رشته باریک بدن مار را یافت که به سمت جنوب شرقی زیر قسمت داس شیر (اسد) و از کنار کلاغ (غراب) و بخش پیاله مانند جام (Crater) می گذرد. سپس به سمت جنوب ستاره آبی سماک اعزل (در صورت فلکی سنبله) ادامه یافته و در دوردست، تا جایی که به ستاره قرمز قلب العقرب (در صورت فلکی عقرب) می رسد از دید خارج میشود.

آلفا (پرنورترین ستاره) مارآبی، یک ستاره قرمز رنگ از قدر دوم می باشد و به نام "الفرد" (فرد تنها) شناخته می شود. اگر این ستاره را بیابید متوجه می شوید که چرا این نام بر آن گذاشته شده است. ستاره الفرد عملا روشن تر از آنچه که هست به نظر می آید زیرا در یک ناحیه بزرگ و تاریک و بدون هیچ ستاره رقیب از لحاظ روشنایی قرار دارد. برخی می گویند مارآبی (Hydra) یادآور مار چندسر افسانه ای است که دردسر زیادی برای هرکول ایجاد کرد. با اینحال صورت فلکی مارآبی تنها یک سر دارد.

مطلبی که ممکن است برخی از منجمان با تجربه را نیز شگفت زده کند، این است که یک مار آبی دیگر نیز در آسمان وجود دارد که به آن "مار نر" (Hydrus) گفته می شود و می توان آن را در پاییز، نزدیک ستاره قدر یکم آخر النهر، در جنوب انتهای صورت فلکی نهر یافت. برخی به Hydra مار آبی ماده و به Hydrus مارآبی نر می گویند.

تعریف مارآبی (شجاع) به عنوان بزرگ ترین صورت فلکی براساس مساحت آن بر حسب درجه مربع و با توجه به مرزهای رسمی است که اتحادیه بین المللی نجوم (IAU) تنظیم کرده است. مارآبی 1303 درجه مربع یا 3درصد کره آسمان را می پوشاند. با توجه به طول زیاد این جانور ( این صورت فلکی مسیر پر پیچ و خمی به طول 95 درجه را در آسمان طی می کند و حدود 7 ساعت طول می کشد تا به طور کامل طلوع کند) بزرگترین بودن قابل باور است.

اشکال مضحک قدیمی؟!

از طرف دیگر، این که صورت فلکی سنبله ، با مساحت 1294 درجه مربع دومین صورت فلکی آسمان است، کمتر مشخص است.

دلیل اصلی آن است که برای مشاهده مرزهای رسمی قرار داده شده توسط IAU می بایست از یک اطلس مانند Norton کمک گرفت. بسیاری از نقشه های استاندارد ستارگان که تنها ستارگان اصلی قابل مشاهده با چشم غیرمسلح را شامل می شوند، معمولا ایده درستی از اندازه صورت فلکی به دست نمی دهند.

با این تفاصیل هرکس که به طور جدی به آسمان علاقمند است، بهتر است نقشه ستارگان خود را با یک اطلس ستاره ای مناسب کامل کند. برای مثال یک نقشه از ایالات متحده امریکا یا ایالت ایلینویز (Illinois) به مردم برای مسیر یابی در شیکاگو کمک نمی کند و به نقشه ای با جزییات از خیابان ها نیاز است. به همین صورت اطلس ستارگان، مرزهای صور فلکی که در سال 1930 تعیین شدند را نشان می دهند.

بنابراین سابقا نقوش و الگوهای زیبا از انسان ها، حیوانات و اشیا در محدوده های تعریف شده به صورت قراردادی از آسمان، قرار داده شدند. اما در واقع حقیقت این است که برخی از منجمان حرفه ای صور فلکی را چیزی جز طرح های قدیمی بی ربط نمی دانند و ترجیح می دهند که آن ها به طور کامل برداشته شوند.

دومین صورت فلکی بزرگ: دوشیزه

اما صور فلکی باقی ماندند، و این دوشیزه عادل که بیشتر آسمان جنوب را در اوایل شب فراگرفته است سنبله است.

سنبله برخلاف بسیاری از صور فلکی باستانی، الگوی متمایزی از ستارگان را برای جلب توجه به نمایش نمی گذارد.

در فرهنگ رومی و یونانی، سنبله به عنوان الهه عدالت، Astraea، شناخته می شد که در دوران طلایی افسانه ای (دورانی افسانه ای که در آن جهان در صلح و عدالت به سر می برد و مملو از شادی بود) فرمانروای جهان بود. در کتاب های قدیمی حاوی اشکال ستارگان، الهه خوشه های گندم را در دست هایش دارد و پرنورترین ستاره آن یعنی سماک اعزل (Spica) در یکی از خوشه های گندمی که در دست چپ او قرار دارد، می درخشد. سماک اعزل شانزدهمین ستاره پرنور آسمان شب است و 250 سال نوری از زمین فاصله دارد.

در محدوده این صورت فلکی یکی از جالب توجه ترین مناطق آسمان قرار دارد که به نام خوش کهکشانی سنبله سناخته می شود. یکی از عجایب سماوی با هزاران شهر ستاره ای (کهکشان)، که با توجه به گفته منجمان؛ میانگین جرم هر کهکشان در حدود 200میلیارد برابر جرم خورشید میباشد. بهترین برآوردها نشان می دهند که این کهکشان ها در فاصله بین 40میلیون تا 70میلیون سال نوری از زمین قرار گرقته اند.

سومین صورت فلکی بزرگ: دب اکبر (خرس بزرگ)

تمامی صورت های فلکی نشان داده شده در اطلس های ستارگان جدید، رسما توسط اتحادیه بین المللی نجوم تایید شده اند، اما دسته های ستاره برخلاف صور فلکی، رسمی نیستند. دسته ستاره (asterism) معمولا به صورت الگوی قابل توجهی از ستارگان در کنار یک صورت فلکی تعریف می شود، اما گاهی این تنها حالت نیست. برای مثال، ملاقه (آبگردان) خرس بزرگ به تنهایی یک صورت فلکی نیست و دسته ستاره ای است که بخشی از صورت فلکی بزرگتر یعنی دب اکبر است. خرس بزرگ با اندازه 1280 درجه مربع، شماره 3 در لیست صور فلکی از نظر اندازه است.

مردم برخی اوقات می پرسند که چرا طرح های صور فلکی با دیگر نقشه های طراحی شده تفاوت دارند و این نقشه ها استاندارد نشده اند. دو دلیل اصلی وجود دارد، اول آنکه افراد مختلف صورت های فلکی را به شکل های متفاوت می بینند و دومین دلیل آن است که در نجوم امروز صورت های فلکی به عنوان تصاویر ستارگان مطرح نمی شوند بلکه به شکل محدوده های مشخص در آسمان بیان می شوند. پیش از سال 1930، هیچ دو اطلسی درباره مرزها توافق نداشتند و البته نتیجه آن سردرگمی بود.

بیشتر مردم به ملاقه ی خرس بزرگ به چشم برجسته ترین گروه ستاره ای در نیمکره شمالی آسمان می نگرند و بسیاری از کتاب های ستاره شناسی نیز از آن به عنوان مبدایی برای یافتن دیگر الگوهای ستاره ای استفاده می کنند. نکته قابل توجه آن است که این هفت ستاره و دیگر ستارگان نزدیک آن ها یک خرس را برای مردم اولیه که در دوقاره بودند - نه فقط برای مردم دنیای قدیم (آسیا و اروپا) بلکه برای قبایل امریکایی بومی دنیای جدید (قاره امریکا) - تداعی می کرده است. بینی خرس، ستاره قدر سوم Muscida است. پنجه های خرس که نزد اعراب در قدیم به پرش های غزال معروف بودند، توسط سه جفت ستاره که فضاهای برابری را دربرگرفته اند نشان داده می شود. کاسه ی ملاقه نیز بدن خرس است.

اما چگونه می توان دم به طور غیرعادی بلند آن را که همان دسته ملاقه است، توضیح داد؟ نویسنده انگلیسی Thomas Hood (1845-1799) حدس خود را اینگونه بیان کرد: تصور کنید که زئوس از این که به دندان های خرس نزدیک شود می ترسد و و دم آن را نگه داشته و آن را به آسمان می کشد؛ و از آنجا که این خرس وزن زیادی دارد و فاصله زمین تا آسمان نیز بسیار زیاد است، بنابراین اینکه طول دم او زیاد شود، درست به نظر می رسد. و من هیچ دلیل دیگری نمی بینم.

مترجم : علی پزشکپور
عضو فعال انجمن نجوم آماتوری ایران


اشتراک گذاری در:

بیان دیدگاه

- لطفاً نام و دیدگاه‌ خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مجاز به ویرایش ادبی دیدگاه‌ها است.
- دیدگاه‌هایی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی و موارد مغایر با قوانین کشور باشند منتشر نخواهند شد.
- دیدگاه‌ها پس از تأیید منتشر می‌شوند.
نام:(اجباری)
رایانامه:(اجباری)
دیدگاه:

کد امنیتی:
(از چپ به راست)
https://www.instagram.com/iranastronomy/
هم اکنون