تَفرِش یکی از شهرهای استان مرکزی در ایران و مرکز شهرستان تفرش است. در دوران کهن گبرش نام داشته و مردم آن آیین گبری داشتند. در دوران ساسانی استان مرکزی عراق نام داشت که بعد از حمله اعراب و تسلط آنان بر ایران این استان پهناور را عراق عجم میخواندند نظامی گنجوی شاعر نامدار ایران در وصف استان عراق ابیات زیادی سروده‌است. در دوران بعد از قاجار عراق به اراک تغییر نام پیدا کرده‌است. تفرش در شمال شرقی اراک واقع و در بین رشته کوههایی محصور است و اب و هوایی بسیار مطبوع دارد. شهر تفرش، مرکز شهرستان. در ارتفاع حدود ۸۷۸، ۱ متری، در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر اراک و در مسیر جادة اراک ـ آشتیان قرار دارد. کوه‌های قشلاق و گندم کوه از شمال و منار و نقره کمر از جنوب شرقی شهر را محصور میکنند. این شهر حدوداً در ۲۲۰ کیلومتری تهران و ۸۵ کیلومتری شمال شرقی اراک و در مسیر جادهٔ اراک-آشتیان قرار دارد.

دیرینگی این شهر به پیش از اسلام میرسد و اغلب نام نخستین آن را «گبرش» میدانند که از «گبر» به معنی زرتشتی میآید. در دوران بعد از ورود اسلام و حاکمیت اعراب و زبان عربی بر ایران تفرش، طبرس نیز گفته شده‌است.

روستاهای پیشین فَم و تَرخوران، امروزه محله‌های اصلی شهر تفرش را تشکیل میدهند. دیگر روستاها که اکنون محله‌های این شهر هستند عبارت‌اند از: دادمرز، کهک، کوکان، دینجرد، طاد، آلویجان، قلعه محی الدین یا قلعه قدس، طراران (بالا و پایین)، معین‌آباد، زاغَر و کوهین.

میدان‌های اصلی شهر عبارتند از میدان فم (باغ ملی)، میدان آزادی، میدان مطهری و میدان شهرک. آرامگاه پروفسور محمود حسابی، بقعهٔ شاهزاده احمد (روستای کوهین)، و دانشگاه آزاد تفرش (در راه معین‌آباد) و دانشگاه صنعتی امیر کبیر، مسجد شش ناو از نقاط مهم شهر هستند.



نامگذاری
نام تفرش از آنجا که در صدر اسلام و حتی قبل از آن، زرتشتیان (گبرها) ساکن این منطقه بوده‌اند، در اصل «گَبرِش» بوده است. این نام نیز تغییریافته نام آرش کمانگیر میباشد و از این جهت که این شهر توسط وی بنانهاده شده‌است. 
نام تفرش در منابع گوناگون به صورت طیرس، طَبْرَش، طَبْرَس، تبرس، طبرتو، تپرش، تبرش و طفرش نیز ذکر شده است. 


تاریخچه
محدوده فعلی تفرش جز متصرفات مادها، هخامنشیان و اشکانیان بوده از دوره ساسانیان قبور حوض گونه زرتشتیان و بعضی قلاع به یادمانده‌است و بعد از آن در زمان طاهریان و صفاریان و سامانیان و آل بویه و غزنویان نیز با وجود عدم وجود آثار، جزو متصرفات آن به شمار میرفته در دورهٔ ساسانیان جزیی از حصهٔ قباد بوده‌است. در دورهٔ خلافت عمر و همزمان با فتح اصفهان، کاشان و قم شهر تفرش نیز توسط "مالک بن عام اشعری" فتح و مردم آن به دین اسلام گرویدند.در کتب جغرافیایی پس از اسلام، این شهر جزء ولایت کوهستان یا جبال و یا عراق عجم آمده است. اما تا سالیان بعد، عدهٔ زرتشتیان در تفرش بسیار بوده‌اند. در دوره سلجوقیان نام تفرش به صورت طبرس رواج پیدا کرده وبرخی از بزرگان و علما خود رابه آن منسوب و مقلب نموده‌اند به طور مثال کنیه طبرسی ویژه رجال شیعه بوده و مورد اصلی آن نیز کتب امامیه است و این انتساب با این که از عدد انگشتان دست تجاوز نمیکند، مشخص کننده نفوذ امامیه در تفرش و رواج آن از دیرباز است. پس از رحلت حضرت معصومه در قم و تبدیل شدن قم به یکی از مراکز مهم شیعه، تشیع به تفرش راه مییابد. چنان‌که حمدالله مستوفی در سدهٔ هشتم، آن را شهری شیعه‌نشین معرفی میکند.
در دوره خوارزمشاه تفرش دهستان در محدوده اقلیم عراق عجم (اراک) بوده‌است و در فاصله سال‌های ۷۴۰-۸۳۸ در حدود متصرفات آل جلایر محسوب میشده‌است. از مغولان و تیموریان هیچ اثری در تفرش دیده نمیشود در اوایل دورهٔ صفویه تفرش از شکارگاه‌های سلطنتی شاهان صفوی شمرده میشده‌است. در زمان حکومت شاه عباس اول عده‌ای از سادات تفرش به دربار صفوی راه‌یافتند.
این شاخه از سادات که به سبب در دست داشتن مهر حضرت سجاد معروف به میر مُهردار بودند، تا اواخر دورهٔ صفوی و تا زمان شاه سلطان حسین منصب مُهرداری شاهان صفوی را حفظ کردند. تفرش در روزگار صفویه بویژه پادشاهی شاه عباس بزرگ رو به آبادانی نهاده‌است ومردم تفرش با انجام خدمات برجسته در دستگاههای حکومت صفوی نفوذ نمود تفرش در ایام سلطنت افشاریان تا سال ۱۲۱۸ جزو متصرفات ایشان بوده‌است تختگاه زندیان شیراز و خاک تفرش در آن روزگار جزء متصرفات آنان بوده‌است. و در این زمان مکتب خانه‌های متعددی در تفرش تاسیس شده که نوجوانان در آن ه به فراگرفتن مقدمات فارسی و تعلم قرا، میپرداخته‌اند در دوران قاجاریه است که مردانی از تفرش در کار سیاست مملکت وارد میشوند و در راه خدمت به ایران حتی از بذل جان خود نیز دریغ نمیورزند باز در همین دوره‌است کهبه سبب توجه پادشاهان قاجار به منطقه روحانیان و علمای مذهب عده‌ای از سادات بنی فاطمه تفرش در دستگاه حکومت رشد کرده تا جایی که به مناصب بزرگ گمارده میشوند و یکی از ویژگیهای دوره قاجاریه گسترش مکتب خانه‌ها و تکثیر و فراوانی میرزاها در تفرش آشتیان و فراهان است ولی روی هم رفته جامعه تفرش در دوره قاجاریه دهقانی ولی غیر متحجر بوده‌است. در دورهٔ قاجاریه تعداد زیادی از اهالی تفرش به سبب سواد و خوش‌خطی به مشاغل دیوانی و منشیگری گمارده شدند.
ابن مقفع بنای آن را به «طبرش بن همدان» نسبت داده‌است. ظاهراً در دورة ساسانیان جزو حصة قباد، که آن را «خورة قباد» میگفتند، بوده‌است؛ چنانکه حسن بن محمد قمی به تپه‌ای در قم مشرف بر تفرش به نام «تلّمآستر»، که یکی از سیزده تفریحگاه «مملکت قباد» بوده، اشاره کرده‌است. ظاهراً در دورة خلافت عمربن خطاب (۱۳ـ۲۳) هم زمان با فتح قم و اصفهان و کاشان، تفرش نیز فتح شد. در قرن دوم تفرش یکی از رستاقهای قم بود.
در زمان هارون الرشید (۱۷۰ـ۱۹۳) سلمة بن سلمه همدانی رستاق تفرش و مزارع آن را به مهاجران عرب اشعری واگذار کرد. در قرن سوم، یعقوبی (همانجا) نیز تفرش را یکی از رستاقهای قم ضبط کرده‌است. پس از رحلت حضرت معصومه در ۲۰۱، قم به یکی از مراکز مهم شیعه تبدیل شد و مذهب شیعه از آنجا به ناحیة تفرش راه یافت. به نوشتة راوندی (ص ۳۹۵)، تفرش و آوه (آبه) و قم و کاشان در دوران وی، قرن ششم، از مکانهای رافضیان بوده‌است. در قرن هشتم، حمداللّه مستوفی (ص ۶۸) آن را ولایتی با سیزده دیه، هوای معتدل، غله، میوه و شش هزار دینار حقوق دیوانی خوانده و اهالی تفرش را شیعه و فم و طرخوران را از روستاهای بزرگ آن ذکر کرده‌است. از این دوره دستِکم تا قرن دهم مطلب چندانی در بارة تفرش دیده نشده‌است.
ظاهراً تفرش در دورة صفوی (ح ۹۰۶ـ ۱۱۳۵) و حتی پس از آن برای شکار موقعیت مطلوبی داشته و از شکارگاههای شاه اسماعیل اول (حک:۹۰۵ـ۹۳۰) محسوب میشده‌است ، بویژه در زمان حکومت شاه عباس اول (۹۹۶ـ ۱۰۳۸)، تفرش آباد شد و بزرگان آن توانستند به دربار راه یابند. در اوایل قرن یازدهم، امین احمد رازی(ج ۲، ص ۴۹۰) تفرش را ولایتی در اقلیم چهارم، با آب و هوای معتدل و میوه‌های خوب وصف کرده و نوشته که آب آنجا از چشمه و کاریز تأمین میشود. وی در بارة غار گاوخور نیز سخن گفته‌است. 
در دورة ناصرالدین شاه قاجار (۱۲۶۴ـ۱۳۱۳) تفرش را ییلاق ممتاز عراق (اراک) خوانده شده و گفته‌ شده است که خشکبار آن به خارج از کشور صادر میشود. وی اهالی آنجارا خوش سیما و صاحب ذوق و هنر و دانش وصف کرده‌است. 
اعتمادالسلطنه نیز در همین دوره، به شکارگاه خوبی در حوالی تفرش که در آن ارغالی (قوچ کوهی) و کبک بسیار بوده و نیز به قلعه‌ای در آبادی خرازان و قناتی قدیمی در طرخوران به نام خرزنویه و امامزاده‌ای به نام احمدبن موسی علیه السلام اشاره کرده‌است. 


کوه‌ها
از کوههای مهم آن، کوه گُوجِه (بلندترین قله ح ۱۴۱، ۳ متر)، کوه دوقلو دو بَرادران (بلندترین قله ح ۹۲۱، ۲ متر) و قرِه گُوزیل قَرِلان (بلندترین قله ح ۴۲۰، ۲ متر) است (جعفری، ج ۱، ص ۲۵۸، ۴۰۱، ۴۸۲). در این شهرستان غارهایی وجود دارد، از جمله: گاوخور/ گاوخُل (خل در اصطلاح محلی: سوراخ)، علی خورنده، و اَمْجَک.
کوههای قشلاق (ارتفاع ح ۳۶۲، ۲ متر) و گندم کوه (ارتفاع ح ۱۵۶، ۲ متر) از شمال و منار (ارتفاع ح ۲۳۷، ۲ متر) و نقره کمر (ارتفاع ح ۳۷۹، ۳ متر) از جنوب شرقی شهر را احاطه کرده‌اند؛ ازینرو تفرش را «چال تفرش» هم خوانده‌اند (سیفی فمی تفرشی، ص ۵۰).
درقسمت شمال شهر تفرش قله گندم کوه واقع شده‌است این کوه مخروطی شکل۲۱۵۶متر ارتفاع داردوتقریبا از تمام نقاط شهر قابل رویت میباشدوبنا به گفته قدیمی هابه این علت گندم کوه نامیده میشود که اگر ازفراز گردنه خرازان به این کوه وتپه مجاور آن نگاه کنیدمشاهده میکنید که کوه گندم کوه مانند یک خرمن بزرگ گندم است وتپه‌های مجاور آن مانند انبوهی از خرمن وگندم‌های کوبیده نشده‌است
دیگر کوههای معروف: دیمنار، کوه دایره‌ای علی خورنده که دو غار علی خورنده و گاوخور در آن است و این کوه دایره‌ای زیبا نماد شهر است که از همه جای شهر قابل رویت است،

رودخانه‌ها
رود آب کمر در شهر جریان دارد. آب و هوای شهر نسبتاً سرد و خشک است. حداکثر دمای آن ْ۳۲ در تابستانها و حداقل آن ْ۱۵- در زمستانها و میانگین بارش سالانة آنجا حدود ۲۶۰ میلیمتر است.

چشمه‌ها
یکی از جاذبه‌های طبیعی تفرش آب معدنی «چشمه گراو» است. این چشمه به فاصله ۵ کیلومتری تفرش میان دو روستای کبوران و طراران واقع گردیده و دسترسی به آن آسان است. آب آن معدنی و دارای خواص درمانی است.

تقسیمات کشوری
به لحاظ تقسیمات کشوری، تفرش تا قبل از ۱۳۳۶ ش نام یکی از دهستانهای اراک در استان یکم (مرکزی) بود. در ۱۳۳۶ ش، قسمتی از بخش خَلَجستان از توابع شهرستان قم (شامل دهستانهای دستجرد، راهجرد و وَزوا)، شهرستان تفرش را تشکیل دادند. در ۱۳۳۷ ش، دهستان آشتیان یکی از بخشهای شهرستان تفرش شد. در ۱۳۵۶ ش، آشتیان شهرستانی مستقل، و تفرش شامل بخشهای حومه و فراهان و دهستان رودبار در استان مرکزی شد. در ۱۳۵۸ ش، دَه آبادی از بخش فراهانِ تفرش جدا و جزو بخش مرکزی شهرستان آشتیان گردید . در ۱۳۶۶ ش، در شهرستان تفرش چهار دهستان (بازرجان، فِشْک، رودبار، فرمهین) ایجاد شد. در ۱۳۶۹ ش، این شهرستان مشتمل بود بر بخش مرکزی به مرکزیت شهر تفرش شامل دهستانهای بازرجان و رودبار، و بخش فراهان به مرکزیت آبادی فرمهین شامل دهستانهای فرمهین و فشک (ایران. قوانین و احکام، ص ۷۲۸، ۸۱۶). در تقسیمات کشوری ۱۳۷۴ ش، دهستانهای خرازان و کوه پناه نیز جزو این شهرستان ذکر شدند و تاکنون به همین صورت در تقسیمات کشوری باقیمانده‌اند.

جمعیت
شهر تفرش، مرکز شهرستان. در ارتفاع حدود ۸۷۸، ۱ متری، در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر اراک و در مسیر جادة اراک ـ آشتیان قرار دارد. اهالی روستانشین تفرش عمدتاً به زراعت، باغداری، دامداری و صنایع دستی اشتغال دارند. محصول مهم این شهرستان، گندم و جو و حبوبات است. بادام و گردو و سیب و انگور و گلابی آنجا صادر میشود. قالی و قالیچه و گلیم از محصولات صنایع دستی آنجاست. فرشهای تفرش ارزش صادراتی دارند و مهمترین بازار فروش آنها در ایران، شهرهای همدان و تهران و در خارج از ایران کشور آلمان است (فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ج ۴۸، ص ۴۲). اهالی تفرش اکثریت فارسی و جمعیت کمی در بعضی روستاها ترکی سخن میگویند. در سرشماری ۱۳۷۵ ش، جمعیت این شهرستان ۲۲۷، ۵۲ تن بود که از این میان، ۹۱۳، ۱۴ تن (ح ۲۸٪) شهرنشین و بقیه روستانشین بودند.


مشاهیر تفرش
نظامی گنجوی شاعر و داستان‌سرای پارسیگوی سدهٔ شش خورشیدی نام او «الیاس ابن یوسف ابن زکی ابن مؤید» است و کنیه-اش ابومحمد می¬باشد دلایل تفرشی بودن نظامی دو بیت از اقبالنامه و شهادت به تفرشی بودن توسط شیخ بهایی و لطفعلی آذر بیگدلی است. آقای شیروانی متخلص به «تمکین» او را از معاریف تفرش می-دانند.
شیخ طبرسی، فقیه و مفسر قرآن سدهٔ پنج و شش خورشیدی صاحب تاریخ بیهق 
میرعلام تفرشی، عالم برجسته قرن یازدهم هجری و اواخر دوران صفویه و از شاگردان مقدس اردبیلی
میر فیض الله عبدالقاهر حسینی تفرشی، عالم برجسته قرن یازدهم هجری و اواخر دوران صفویه از شاگردان مقدس اردبیلی 
ملامراد تفرشی از شاگردان شیخ بهایی و صاحب کتاب شبنم شاداب 
ظهیرالدین علی فمی تفرشی فرزند ملامراد تفرشی از شاگردان مقدس اردبیلی صاحب کتاب نصرة الحق 
میرزا یحیی خان تفرشی متخلص به سرخوش از شاعران و غزلسرایان چابک دست نیمه نخستین قرن چهاردهم هجری 
سید مصطفی حسینی تفرشی یکی از اکابر علمای شیعه در قرن یازدهم صاحب کتاب نقد الرجال 
سید محمود حسابی پدر فیزیک ایران 
رجبعلی منصور نخست وزیر ایران و پدر حسنعلی منصور نخست وزیر دوره پهلوی دوم.
ابوالقاسم سحاب، پژوهشگر برجسته علوم انسانی
عباس سحاب، جغرافیدان و پدر علم کارتوگرافی ایران
احمد پارسا، بنیان‌گذار دانش گیاه‌شناسی در ایران 
پروانه وثوق سرطان‌شناسی کودکان دربیمارستان‌های مفید و کودکان تهران و بنیانگذار بیمارستان محک و عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران معروف به «فرشته نجات کودکان سرطانی ایران» و «مادر ترزای ایران».
علیرضا افضلیپور، بنیان‌گذار دانشگاه شهید باهنر کرمان 
مرشد ولیالله ترابی سفیدآبی نقال، داستان‌نویس و طومارنویس پیشکسوت ایرانی و مقام اول نقالی کشور
عبدالله دوامی، موسیقیدان و استاد تصنیف 
حسینعلی خان نکیسا، ردیفدان و خواننده عصر قاجار و پهلوی
تقی بهرامی بنیان‌گذار تحقیقات اصلاحی و ژنتیکی جانوری در ایران 
محمد رضا درودیان تفرشی نقوسانی ، فقیه و شاعر معاصر ، صاحب دیوان دررالاشعار ، شرح بر سفینة النجاة فیض کاشانی و حاشیه بر نجاةالعباد صاحب جواهر 
محمد درودی تفرشی نقوسانی ، فقیه و محدث ، از شاگردان سید فضل الله طباطبایی یزدی و نگارنده کتاب نخبة الآثار


فراهان دارای دو بخش (مرکزی، خنجین) در استان مرکزی ایران است که در سال ۱۳۸۹ به طور رسمی شهرستان شد.
فراهان یکی از شهرستانهای استان مرکزی است که بخشی از سرزمین پهناور و تاریخی تفرش (گبرش)می شد و منطقهٔ وسیعی از شمالِ شهر اراک تا مناطقی از شهرستان آشتیان و تفرش را در بر میگرفت واز غرب تا مرز استان همدان نیز میرسید.
بیش از دویست روستای کوچک و بزرگ در فراهانِ بزرگ وجود دارد که در دشت فراهان و کوههای اطراف پراکنده‌اند. شهر کوچک فرمهین در مرکز فراهان و در سه راهی اراک - تفرش - فراهان قرار گرفته‌است و یک شهرک صنعتی در شهر فرمهین نیز دارد.


تاریخچه
یونانیان آن را مدیا مینامیدند برخی گفته‌اند فراهان را طهمورث بنا کرد و دارالملک آن را ساروق کرد برخی نیز گویند فراهان را فراهان پسر همدان بنا کرده است ابن مقنع میگوید (ولاشگرد را بلاش پسر پیروز و بورقان را پوران دختر خسرو ساخته است) فراهان شامل ناحیهٔ پهناوری میان شهرستانهای اراک و تفرش و آشتیان است. تاریخ قم کهن‌ترین سندی که در آن نامی از فراهان آورده شده، این سند مربوط به سال ۳۷۸ هجری قمری یعنی بیش از هزار سال پیش که در آن زمان روستای فراهان جزء شهرستان قم بوده. 
حمدالله مستوفی در نزهت القلوب مینویسد:فراهان ولایتی است و در دیه‌ها معتبر بود، دیه ساروق را دارلملک آنجا و طهمورث ساخت، اکنون دولت آباد و ماستر معظم قرای آنجاست. 
نام شهر بخش مرکزی شهرستان فراهان، فرمهین است. این شهر در شمال شهر اراک و کویر میقان واقع است. هوای آن سرد و سالم و آب کلیه روستاهای آن از قنوات است که طول اکثر آنها به ۶هزار گز میرسد. فراهان از سه قسمت به نام بالا و پایین و سادات تشکیل میگردد. جمع روستاهای دهستان فراهان ۱۲۹ قریه و دارای ۶۱ هزار تن سکنه‌است. محصولاتش غلات، بنشن و میوه جات است. گله داری یکی از کارهای عمده سکنه بخش و پوست بره این حدود به خوبی معروف است و خریدار زیاد دارد. صنایع دستی زنان این دهستان قالی و قالیچه بافی با نقشه‌است.
دیگر از روستاهای قدیمی فراهان زلف آباد است که روزگاری شهر مهم و پرجمعیتی بوده‌است.
شهر فرمهین در مرکز بخش مزکزی شهرستان فراهان واقع و مرکز شهرستان است. روستاها مهم دیگر فراهان عبارتند از دستجان، خوشدون، نظام آباد، تلخ آب، فشک، ماستر، شتریه، مشهدزلف آباد، فارسیجان، مشهدالکوبه واشقان. به واسطه مسطح بودن اراضی در فصل خشکی به در اکثر روستاهای فراهان میتوان با خودرو سفرکرد. کویر نمک میقان در قسمت جنوبی دهستان فراهان واقع است و روستاهای نزدیک به کویر به واسطه مجاورت با کویر دارای هوای ناسالم و آب شورند. 
نام
دهگان در گزارشنامه میگوید: «واژه فراهان بطورقطع مرکب از دو عضو است که خوشبختانه هر دو عضو زنده و در اسماء امکنه متداول میباشند. «فره» به فتح اول و ثانی به معنی شکوه است عضو دوم یعنی «آن» یکمن علامت جمع باشد.» جمع دو واژه به معنای سرزمین مجد و عظمت یا جایگاه گزیدگان و آزادگان است. 
دیدگاهی دیگر آن است که فراه در زبان پهلوی به معنی شهر است و نمونه آن نیز شهر فراه در ولایت فراه افغانستان است. فراهان نیز جمع آن و به معنی شهرها است. 
فراهان را در قدیم مدیا مینامیدند جغرافی دانان اسلامی آن را جزو بلاد جبال میدانستند


امیرکبیر، صدراعظم ناصرالدین شاه
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش مرکزی شهرستان فراهان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۳۰۰۴۲ نفر بوده‌است. 
کشاورزی و دامداری کار اصلی مردم فراهان است. آب قنات یکی از منابع اصلی آبیاری به شمار میآید. کشت غلات بخصوص گندم و نیز باغداری (از جمله انگور، بادام و گردو) در فراهان رواج دارد. فرش مهمترین صنایع دستی این شهرستان است.
اکثریت مردم شهرستان فراهان پارسیزبانند. در برخی از روستاهای فراهان به زبان ترکی نیز صحبت میکنند. در روستاهای پارسیزبان نیز لهجه‌های خاصی وجود دارد. خلجی از دیگر زبانهای فراهان است و در تلخاب و خلجستان صحبت میشود.
جشن تیرگان از رسوم قدیمی و کهن ایرانیان است که قدمتی برابر با دوران ساسانیان داشته است . ایرانیان باستان برای هر روز از سال اسم خاصی برگزیده بودند که هر گاه اسم روز اول ماه با اسم ماه هم نام بود آن روز را گرامی داشته جشن می گرفتند که از این بین جشن تیرگان (تیر اسم روز اول ماه تیر)وجشن مهرگان(مهر اسم روز اول ماه مهر) معروف تر است. جشن تیرگان امروزه با گذشت حدود ۱۶۰۰ سال هنوز در دشت فراهان استان مرکزی برگزار می شود فراهانی ها همه ساله در اولین روز از فصل گرم سال با حضور در کنار امامزاده ذلف اباد شهر فرمهین این روز را گرامی داشته جشن میگیرند .
مردم دشت فراهان در این روز از گوشه وکنار مرز پر گهر به منطقه زادگاه خود برگشته روز را تا شب در دامان طبیعت میگذرانند وبا طبخ غذاهای محلی مثل دلمه و آش های محلی درکنار اقوام روز خاطره انگیزی را سپری می کنند.
در منطقه فراهان به این جشن عید صغری ویا جشن آب پاشان هم می گویند.
برگزاری بازی های محلی-پاشیدن آب به همدیگر و برگزاری مجالس پرده خوانی و شبیه خوانی از دیگر رسوم این روز است.


مشاهیر

• قایم مقام فراهانی
• امیرکبیر«میرزا تقیخان فراهانی»
• میرزا عیسی فراهانی«معروف به قایم مقام اول»
• دکتر ابوالقاسم بهرامی«پدر علم میکرب‌شناسی ایران»
• استاد فتحعلی واشقانی فراهانی«خوشنویس نامی ایران»
• فتح الله مجتبایی
• دکتر علی امینی
• دکتر مهدی بهرامی
• دکتر عیسی بهنام
• مشیرالدوله
• دکتر عزالدین کاظمی
• رضا قلی بهنام«استاد خوشنویسی»
• بهزاد فراهانی«بازیگر نامی سینما وتیاتر»
• پروفسور علی معصومی شیمی دان برجسته کشور و استاد دانشگاه‌های شهید بهشتی، شیراز و آمریکا
• آیت الله مصلحی
• آقا علی اکبر خان فراهانی موسیقی دان بزرگ ناصری
• میرزا عبدالله فراهانی موسیقی دان بزرگ و تقسیم کننده دستگاه های ایرانی
• آقا حسینقلی فراهانی ردیف دان بزرگ موسیقی ایرانی دوره ناصری
• حانم عسکری فراهانی خواننده و ردیف دان موسیقی ایرانی
• احمد عبادی نوازنده بزرگ سه تار
• پگاه آهنگرانی بازیگر و مستندساز ایرانی
• سامان فراهانی سروش محقق و پژوهشگر مدیریت و مهندسی صنایع
• جمشید آهنگران کارگردان و فیلنامه نویس ایرانی
• امیر مرادی کوت آبادی کارگردان وبازیگر سینماو تیاتر(تحصیلات کارگردانی سینما ،ساکن فرمهین)
• دکتر محمد حسین قایم مقام فراهانی استاد حقوق دانشگاه تهران
• میرزا عیسی قایم مقام
• محمد صالح علا بازیگر، مجری برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌ساز و ترانه‌سرای ایرانی
• پروفسور عبدالرضا شهرابی فراهانیدرمانگر بیماریهای خاص و صعب العلاج در حیطه طب سوزنی در جهان
• احمد بورقانی سخنگوی ستاد تبلیغات جنگ از سال ۶۶ تا پایان جنگ، سرپرست دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل از سال ۶۸ تا ۷۱، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۷۶ تا بهمن ۷۷، نماینده مجلس ششم و عضو هییت رییسه مجلس از سال ۷۹ تا ۸۲ و همچنین عضو شورای عالی خبرگزاری جمهوری اسلامی از ۷۶ تا ۸۴ و شورای نظارت بر صدا و سیما از سال ۷۹ تا ۸۱ بود.

---

گروه آموزش کاربردی انجمن نجوم آماتوری ایران ویژه برنامه رصدی را به استقبال از مهر ماه، بهار علم وتربیت و بمنظور آشنایی علاقمندان با آسمان زیبای پاییزی، در شبانگاه سوم مهرماه 93 ، در این منطقه تاریخی به اجرا در خواهد آورد.

اطلاعات گشت:

• موضوع: شناخت صور فلکی پاییز و رصد اجرام اعماق آسمان
• زمان: پنج شنبه و جمعه : 3 و 4 مهر ماه 1393
• رصدگاه: منطقه تفرش(استان مرکزی)
• زمان حرکت: ساعت 15 (3 بعد از ظهر) روز پنجشنبه 3 مهر93
• زمان بازگشت: جمعه 4 مهر

امکانات گشت:

• همراهی مدرسان و کارشناسان با تجربه و شناخته شده نجوم
• آموزش رصد آسمان
• آموزش آسمان پاییز و صورت‌های فلکی و اجرام اعماق آسمان فصل
• رصد آسمان با تلسکوپ‌ و تجهیزات قدرتمند رصدی
• وسیله نقلیه مناسب توریستی
• شرکت کنندگان تحت پوشش خدمات بیمه رصد در طول سفر هستند
• پذیرایی در مسیر رفت و برگشت
• نوشیدنی گرم در طول برنامه
• شام گرم و صبحانه در این برنامه
• سایر برنامه‌های آموزشی

نحوه ثبت نام ثبت نام در برنامه های آتی انجمن:

• تماس با شماره تلفن 66922627 و رزرو ثبت نام
• واریز هزینه ثبت نام حداکثر تا 24 ساعت بعد از رزرو
• اصل فیش را در روز عزیمت به همراه داشته باشید
• تماس با شماره تلفن 66922627 درتهران، جهت تکمیل اطلاعات ثبت نام

وسایلی که میتوانید همراه خود داشته باشید:

• کارت شناسایی عکس دار
• کیسه خواب (در صورت تمایل)
• زیر انداز انفرادی
• کرم ضد آفتاب و کلاه آفتابگیر
• لباس گرم مناسب به نحوی که موجب کاهش فعالیت فرد نگردد.(با توجه موقعیت کوهستانی رصدگاه، شبی سرد خواهیم داشت)
• چراغ قوه با نور قرمز
• تلسکوپ و یا دوربین دوچشمی (در صورت تمایل)
• کفش مناسب طبیعت گردی
• لیوان و وسایل بهداشتی شخصی
• صمیمیت و شادابی

ضمنا همراه داشتن دوربین عکاسی خانگی و حرفه ای از انواع آنالوگ و دیجیتال؛ بویژه دوربینهای مکانیکال و دارای قابلیت تعویض لنز و تنظیمات خاص، به علاقمندان عکاسی نجومی توصیه می گردد.

همدلی و همراهی شما، انگیزه بیشتر ما برای تلاش در شناساندن زیباییهای واقعی آسمان این سرزمین خواهد بود.