درحالی روزهای پایانی سال را پشت سر می گذاریم و به سال جدید نزدیک می شویم که درمحافل عمومی و برخی سایت ها و همچنین درفیس بوک اعلام شده که سال تحویل 93 ساعت 20و 20دقیقه و 20ثانیه است و افراد با این حرف ها که سالتان 20باشد یا سال بیستی داشته باشید و اینکه امسال به خاطر این اعداد شانس می آورید، متاسفانه به خرافه روی آوردند و باید گفت اینها فقط در حد صحبت است وپایه علمی ندارد چرا که سال تحویل امسال ساعت 20 و27 دقیقه و7ثانیه است. در هر صورت اگرهم سال تحویل به یک عدد رندی برسد به این معنا نیست که اتفاق عجیبی افتاده و یا این دقت تقویم ایرانی را می رساند بلکه عددی است که طبق محاسبات علمی وخورشیدی اتفاق خواهد افتاد.

وی افزود: اما اگر از نظر علمی نگاه کنیم وقتی عدد رند نیست یعنی با دقت بیشتری موضوع بررسی شده وسال نو اعلام شده است. بنابراین کبیسه گیری ها دقیق است و مردم هم با این دید و خرافه که این عدد شانس می آورد همه بی پایه و اساس است وشبه علم است و باید ازآن پرهیز کرد. متاسفانه مردم به جای اینکه به سراغ دلایل علمی برخی رخداد ها مانند رویداد های نجومی بروند به خرافات روی می آورند و به مسایل علمی و آگاهی و دانایی دورشده اند.

مهندس عتیقی گفت: ما یک سال نجومی داریم و یک سال اعتدالی، به دلیل اینکه بحث ما تحویل سال نو یا آغاز سال هجری شمسی است بنابراین به بحث سال اعتدالی می پردازیم. خورشید درمرکز منظومه شمسی قرار دارد و زمین به دورخورشید می چرخد، اما وقتی ما به دور خورشید می گردیم اینگونه به نظر می رسد که خورشید به دور زمین می چرخد وبه آن گردش ظاهری خورشید گفته می شود که یک سال طول می کشد.

مهندس عتیقی افزود: اگرآسمان را کروی شکل فرض کنیم  که ستاره ها،خورشید و سیارات روی آن قراردارند،استوای سماوی را می سازند، یک نیم کره آن بالای سرمان قرار دارد و نیم آن زیر پایمان است که دیده نمی شود یعنی یک دایره ای آسمان را به دو نیم کره شمالی و جنوبی تقسیم کرده است، از امتداد استوای زمین و ترسیم زمین روی کره آسمان استوای آسمان به دست می آید که به آن معدل النهار یا استوای سماوی گفته می شود. زاویه استوای آسمان با دایره البروج 23 و نیم درجه است، همین میزان زاویه باعث انحراف محوری زمین شده بنابراین محورزمین در مدارخود کج است. آن دایره ای که خورشید ظاهرا روی آن در کره آسمان حرکت می کند با دایره ای که استوای آسمان را به دو نیم کره شمالی و جنوبی نصف می کند زاویه 23 و نیم درجه را می سازند. به مسیر حرکت سالانه خورشید در آسمان دایره‌البروج می‌گوییم. دایره‌البروج با استوای سماوی زاویه ‌٥ / ‌٢٣ درجه می‌سازد و در دو نقطه آن را قطع می‌کند. به نقطه‌ای که در آن خورشید از جنوب استوای سماوی به شمال آن می‌آید، نقطه اعتدال بهاری می‌گوییم. خورشید در لحظه تحویل سال در نقطه اعتدال بهاری قرارمی گیرد.

اعتدال پاییزی، سال نو دوران هخامنشی

وی گفت: ایرانیان قبل از هخامنشیان از اعتدال پاییزی سال را آغاز می کردند و جشن می گرفتند اما بعد ازآن یعنی در2هزارو 350سال قبل سال نو با اعتدال بهاری شروع می شد و نوروز را جشن می گرفتند. بنابراین اگر بگوییم چه زمانی سال نو می شود باید گفت، درحقیقت وقتی که مرکز خورشید (خورشید یک دایره است و دایره هم مجموعه نقاط هندسی دارد که از نقطه موسوم به مرکز به یک فاصله هستند ) نقطه موسوم به مرکزخورشید به نقطه اعتدال بهاری می رسد سال نو می شود. پس در تعریف سال می گوییم از دوبارمنطبق شدن مرکز قرص خورشید به نقطه اعتدال بهاری، سال اعتدالی یا همان سالی که در تقویم می بینیم گفته می شود. بنابراین یکبار مرکز خورشید بر اعتدال بهاری منطبق می شود سپس یک دور کامل می زند و دوباره به نقطه اعتدال بهاری می رسد. سال اعتدالی 365شبانه روز و242هزارم شبانه روز است.

مهندس عتیقی یادآور شد: سال اعتدالی یک دور گردش کامل خورشید به نسبت نقطه اعتدال بهاری است وسال اعتدالی 20 دقیقه کوتاه تر از سال نجومی است و به همین خاطر زودتر این اتفاق می افتد. در زمان ملک شاه سلجوقی زمانی که خواجه نظام الملک وزارت آن را برعهده داشت، منجمان برجسته ای همچون عمرخیام نیشابوری ستاره شناس ایرانی و برخی دیگر ازافراد برجسته را به کار گرفت و از سال 467 تا 471هجری قمری بر روی تقویم جلالی کار کردند که به نام جلال الدین ملک شاه نام گذاری شد ومبنای تقویم خورشیدی باید تقویم جلالی دانست، هرچند طی دو قرن اخیر تقویم شمسی یا خورشیدی مبنای کبیسه گیری و سایر شرایط شکل گرفته است.

عتیقی تصریح کرد:11فروردین 1304 خورشیدی در زمان رضاشاه در مجلس شورای ملی وقت تقویم رسمی کشور ازهجری قمری به هجری شمسی یا خورشیدی تغییر پیدا کرد و در ایران رسمیت یافت. کشور افغانستان نیزاز این تقویم استفاده می کند اما به جای ماه های ایرانی از نام ها  عربی استفاده می کنند.

سال کبیسه

وی افزود: مبنا این است که تحویل سال بعد ازساعت 12 ظهر 365 مین روز سال یعنی قبل از ساعت12ظهر366مین روز سال باشد سال عادی تمام می شود و این روز آغاز سال نو است و اگربعد از ساعت 12 ظهر366مین روزباشد سال کبیسه است. به خاطر اینکه هر سال 6ساعت دیرتر سال تحویل می شود و روزهای اسفند29 روزه است، 4سال یعنی هر سال 6ساعت کم می شود بنابراین این24ساعت را هر 4سال یکبارجبران می شود واسفند ماه درآن سال30 روز تمام است آن سال، سال کبیسه خواهد بود.

این اخترشناس آماتور خاطرنشان کرد: اسامی حیوانی که در تقویم ایرانی آمده از تقویم ترکی - مغولی وارد تقویم ما شده که حتی امروزه هم مرسوم است اما مبنای علمی ندارد. در هر صورت طبق گفته های پیشین سال 93نیزسال اسب است.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطر نشان کرد: خورشید در طول یک سال صورفلکی را طی می کند، صورت های فلکی 12 برج هستند که حمل(بره) برابر با ماه فروردین است، ثور(گاونر)، جوزا( دوپیکر)، سرطان(خرچنگ)، اسد (شیر)، سنبله(خوشه گندم)، میزان (ترازو)،عقرب(گژدم)، قوس (کمان)، جدی(بزغاله)، دلو (سطل آب) و حوت(ماهی) که همگی به ترتیب برابر با ماه های سال شمسی هستند. در2هزارو 400سال پیش اول برج یعنی حمل یا بره آغاز سال نوروز بوده است.

عتیقی با بیان اینکه تقویم میلادی نیز اساس خورشیدی دارد، گفت: در تقویم میلادی  ساعت 12شب آغاز سال نو یعنی اول ژانویه اعلام می شود وتقویم میلادی نیز سال کبیسه دارند اما نه به شکلی که در تقویم هجری شمسی است بلکه درماه دوم سال یعنی ماه فوریه  که در سال های عادی 28روز است این ماه درسال  کبیسه میلادی 29روزه خواهد بود.

وی افزود: بیش از2هزارو 500سال یکباردر تقویم میلادی یک شبانه روز کسری ایجاد می شود که این نقص علمی و محاسباتی آنان است اما در صدد اصلاح آن هستند  و این در شرایطی است که در تقویم ایرانی که مبنای آن هجرت حضرت رسول(ص) ازمکه به مدینه است هر10میلیون سال یک شبانه روز کسری ایجاد می شود و این نمادی است از نشان دادن تقویم هجری شمسی که بسیار دقیق است وطی یک قرن اخیر به صورت رسمی در ایران پذیرفته شده ومورد استناد قرار گرفته است.

منبع: خبرگزاری دانا