تیمی بین‌المللی از منجمان با استفاده از رصدخانه «فرمی» ناسا، نخستین اندازه‌گیری‌های یک عدسی گرانشی کیهانی را با پرتو گاما انجام‌ داده‌اند.

عدسی گرانشی، نوعی تلسکوپ طبیعی است و زمانی تشکیل می‌شود که یک هم‌ترازی کیهانی نادر به گرانش یک شی عظیم، امکان خم‌کردن و تقویت‌ نور ناشی از یک منبع دوردست‌تر را فراهم می‌کند.

موفقیت جدید محققان، شیوه‌ای نوین را برای کاوش نواحی انتشار واقع در نزدیکی سیاهچاله‌های فوق عظیم ارائه می‌دهد.

همچنین با استفاده از این روش می‌توان عدسی‌های گرانشی دیگر را با داده‌های حاصل از تلسکوپ فضایی پرتو گامای فرمی به دست آورد.

در ماه سپتامبر سال 2012، «تلسکوپ ناحیه بزرگ» فرمی مجموعه‌ای از جرقه‌های پرتو گامای شفاف را از منبعی موسوم به B0218+357 شناسایی کرد. این منبع 4.35 میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد و در مسیر صورت‌فلکی مثلث (Triangulum) واقع شده است.

وجود این جرقه‌های قدرتمند در یک سیستم عدسی گرانشی، کلید اندازه‌گیری‌های انجام‌شده‌ در مطالعه جدید را در اختیار گذاشت.

منجمان، B0218+357 را به عنوان یک «فروزنده» (blazar) گروه‌بندی می‌کنند؛ فروزنده نوعی کهکشان فعال است که به دلیل انتشارات شدید و رفتار غیرقابل‌پیش‌بینی، قابل‌توجه است.

در قلب این فروزنده یک سیاهچاله بسیاربزرگ با جرم میلیون‌ها تا میلیاردها برابر خورشید قرار دارد.

مدت‌های طولانی پیش از آن که نور B0218+357 به زمین برسد، این نور به طور مستقیم از خلال یک کهکشان مارپیچی (بسیار شبیه کهکشان راه شیری) که حدود چهار میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد، عبور می‌کند.

گرانش این کهکشان، نور را در جهت‌های مختلف خمیده می‌کند، به طوری که منجمان، فروزنده پیش‌زمینه را به عنوان تصاویر دوگانه مشاهده می‌کنند.

جزئیات این مطالعه در مجله Astrophysical منتشر شد.