مورخ : 1392.7.18

ابزار رصدی : تلسکوپ 10 اینچی اشمیت - کاسگرین Meade

ارتفاع : 2274 متر

هدف : رصد دنباله دار آیسان ، تعیین حد قدر مطلق منطقه و همچنین جاروب اجرام شمال شرقی و شرقی آسمان به همراه آزمون رصدی دانش پژوهان دوره های مقدماتی و رصدی انجمن .

در روز پنجشنبه مورخ 18 مهرماه 92 ، رأس ساعت 2:15 ، اعضای انجمن نجوم آماتوری به قصد رصد اجرام آسمان شب ، با به همراه داشتن دوربینهای نجومی و تلسکوپی نسبتا  قوی و همچنین با همراهی استاد ارجمند ، جناب آقای مهندس عتیقی و کارشناس مسلط به آسمان شب، جناب آقای دالوند به مقصد ابیانه حرکت کردند.

در میانه های راه ، ساعت 3:40 توقفی کوتاه جهت رفع خستگی افراد و صرف نوشیدنی و کیک که جزو برنامه های ثابت و همیشگی گشتهای رصدی انجمن نجوم آماتوری ایران می‌باشد، داشتیم.

از آنجایی که هدف اصلی این رصد علاوه بر رصد عوارض سطحی ماه ، آزمون به همراه آشنایی با آسمان مهرماه ، عکاسی نجومی و تعیین قدر آسمان منطقه ، رصد دنباله دار آیسان بود ، در طول مسیر تمامی اعضا با شعف بسیار و هریک به نحوی درباره ی این شب رصدی با یکدیگر صحبت می کردند ویا از افراد مطلع سؤالات خویش را جویا می شدند . بدین منظور جناب آقای دالوند ، در طول مسیر ، به ترتیب سؤالاتی را درباره ی نوع ابزار مورد استفاده ی آنها جهت رصد در آن شب و نحوه ی آشنایی افراد جدید شرکت کننده، پرسیدند .

ایشان در ادامه ی فرمایشاتشان به چند نکته درباره ی اهداف اصلی آن شب ، مانند : وضعیت افق شرقی ، وضعیت جوی ، کمان میزان آلودگی نوری و ... نیز پرداختند .

بالاخره ، ساعت 7:35 عصر به قریه ابیانه رسیدیم . پس از ترک اتوبوس و کمی استراحت و اقامه ی نماز ، کارشناسان به همراه چندی از اعضای گروه رصدی مشغول به راه اندازی تلسکوپ و تنظیم آن شدند . پس از تنظیمات لازم هلال افزاینده ماه و آسمان شامگاهی را رصد کردیم و به سؤالات بسیاری از افراد مرتبط با ماه و نحوه ی ایجاد اهله ی آن ، دلیل احساس نکردن حرکت وضعی ماه ، P شکل بودن ماه در جهت غربی و q شکل بودن آن در جهت شرقی ، یافتن افق حقیقی ، وضعیت جوی ماه ، حرکات رخدادی ماه (Libration) و به چندی مسائل جذابتر دیگر پاسخ داده شد .

پس از آن ، ساعت 8:55 به منظور آشنایی با اقلیم آنجا به سمت روستا حرکت نمودیم . در راه به درختان بسیار تنومند و سالخورده ی متعددی برخوردیم و از آنها عکاسی نمودیم . البته از آنجایی که این منطقه سوژه هایی بسیار طبیعی و تاریخی برای عکاسان ما به همراه داشت ، طبیعی بود که از لحظه به لحظه ی آنجا عکاسی کنند . پس از گذشتن از مسیرهای قدیمی و کوچه های طاقی شکل آن ، به محل امامزاده رسیدیم که به دلیل حضور نداشتن مسئول اصلی آنجا نتوانستیم از نمای درونی آن و محصولات محلی ارایه شده در آنجا، عکاسی و دیدن نماییم.

ساعت 9:25 به محل توقف اتوبوس بازگشتیم و جهت صرف شام با کمک اعضا ، زیراندازهایی را پهن نمودیم و وعده ی شامگاهیمان را در زیر آسمان پرستاره شب ابیانه ، صرف کردیم .

در ساعت 10:25 به سمت منطقه ای باز بدور از نور روستا حرکت کردیم و پس از رسیدن به آنجا و قرار دادن ابزارها به سخنان خیراندیشانه و مؤثر و زیبای جناب آقای مهندس عتیقی و سپس جناب آقای دالوند ، گوش فرا دادیم. در آن بین جناب مهندس از افرادی همچون آقای محسن شبانی مدیر وبگاه انجمن که در این برنامه حضور نداشتند و علی نوروزی، عکاس نجومی این برنامه و  برخی اعضای فعال شرکت کننده در شب نجومی تقدیر وتشکر نمودند و از آنها خواستند که تجربیاتشان را با سایر افراد گروه به مشارکت بگذارند . پس از آن افراد به 4 گروه عکاسی ، رصد آسمان و تعیین حد قدری منطقه و  آزمون افرادشرکت کننده ، تقسیم شدند. سریعأ با دسته بندی گروهها ، افراد ،  هریک مشغول به انجام وظایفشان در گروه های مرتبط  شدند . در گروه " آزمون " ، ساعت 3 -4 صبح زمان تعیین شده برای برگزاری دو آزمون رصدی افراد مربوطه، قرار گرفت. گروه " عکاسی " نیز به طور جداگانه مشغول به عکاسی از اجرام آسمان و شکار بهترین ها شدند . چند تن از اولیا نیز پا به پای فرزندنوجوانشان، تا پاسی از شب و بامداد جمعه را با آنها سپری می کردند و در نهایت گروه " رصد آسمان " با کارشناسی آقای دالوند و با توضیحاتی از آسمان و نحوه ی تعیین شمال و جنوب جغرافیایی و سماوی ، آغاز گشت . ایشان پس از یادآوری نحوه ی یافتن موقعیت جغرافیایی منطقه به نام بردن جمعی از صور فلکی مهم آن شب پرداختند .

در ساعت 11:45 با نام بردن صورتهای فلکی چون : ثور، ارابه ران به همراه چند جرم مسیه اش (M35 , M36 , M37) و بتای مشترک آن با صورت ثور ، مثلث تابستانی در شمال غربی آسمان ، فرس اعظم ، چنگ رومی ( آلفای آن نسر واقع ) ، صورت فلکی جبار و یادآوری نام عیوق به عنوان ششمین ستاره ی پر نور آسمان و چندی صورت فلکی زیبای دیگر ، رصد آسمان را ادامه دادیم.

پس از رصد صور فلکی ذکر شده ، آقای دالوند ، 10 نفر از اعضای رصدی را انتخاب نمودند و از آنها خواستند تا پس از گذشت دقایقی با چشمان بسته ، تعداد ستاره های محاط به سه ستاره ی پر نور صورت فلکی فرس اعظم را بشمارند و جهت تعیین حد قدر آسمان ، هر یک از افراد آماری از شمارش ستاره ها را به ایشان گزارش کنند . پس از اعلام تعداد ستاره ها و محاسبات از طریق روش مثلث بندی ، عدد اعلام شده برای حد قدر آسمان ان رصد گاه در ابیانه ، 6.25قدر بسیار خوب بدست آمد .

ایشان همچنین اضافه کردند که برای تعیین حد قدر آسمان در ماههای مختلف از صورت فلکی خاص مربوط به آن ماه می توان استفاده کرد.

در میانه های شب به بعد ، هریک از گروه ها از حضور و ارایه مطالب جناب آقای عتیقی به صورت هرچند کوتاه اما مانند همیشه بسیار مفید و پویا ، بهره مند می شدند . همچنین گروهی از افراد جهت رفع پرسش هایشان به ایشان نیز مراجعه می نمودند. پس از گذشت چند لحظه برای نوشیدن چای به همراه کیک فراخوانده شدیم که بسیار عملی به جا و به موقع در آن شب سرد پاییزی به حساب می آمد .

در ادامه ی شب ، از ساعت 1 تا 3 بامداد ، نحوه ی آدرس دهی ستارگان آسمان شب را از طریق یافتن بعد و میل آنها فراگرفتیم که نکته ی اصلی، در ابتدا یافتن ستاره ی قطبی و سپس امتداد آن به صورت یک زاویه 90 درجه ای در آسمان و ترسیم خط میل صفر( استوای آسمان) به صورت فرضی از افق غربی به شرقی آسمان از سرسو بود.

در ادامه ی فعالیتمان از ساعت 3 تا 4 بامداد ، آقای دالوند از دو گروه مقدماتی و رصدی ، آزمون هایی مرتبط را نیز گرفتند که البته به گفته ی ایشان هر دو گروه عملکرد بسیار خوبی در پاسخ دهی داشتند بویژه دانش آموختگان نجوم رصدی از سلسله دوره های میانی انجمن نجوم آماتوری ایران اطلاعات تئوری و در ادامه توان عملی بسیار خوبی در مورد کلیه صور آسمان آن شب و اجرام غیر ستاره ای آنها ارایه نمودند. پس از آن تعدادی از افراد به همراه مهندس عتیقی و جناب آقای دالوند جهت استقرار مجدد تلسکوپ به منظور آماده سازی برای رصد لحظه ی بسیار زیبا و به یاد ماندنی دنباله دار آیسان ، که قسمتی از هدف برنامه به رصد آن اختصاص یافته بود ، در قسمت مناسبی گرد هم آمدند . با گذشت زمان و به همراه سرمایی که در محیط حکم فرما بود، کم کم امید به شکار دنباله دار با روشن شدن هوا از دست رفت، خاصه آنکه سیستم ردیاب تلسکوپ هم که بدلیل بروز مشکل در بخش کنترل کار نمیکرد . نکته قابل توجه دیگر نیز آدرس دهی اشتباه برخی از سایتهای معتبر خارجی در مورد موقعیت این جرم کم سو بود! آیسان طبق نقشه های دریافتی همراه و بالاتر از سیاره سرخ بهرام(مریخ) می بایست در افق شرقی و در آستانه صورت فلکی شیر باشد !!  البته گاهی اوقات هم جرمی شبیه در چشمی تلسکوپ رخ مینمایاند اما کارشناسان پس از دقایقی آنرا به عنوان دنباله دار مردود  می دانستند و هر چند گزارش خاصی تا کنون از  رصد این جرم  ندیده ام و تنها گزارش از استان اصفهان را که قبلا دیده ام، گویای عدم رصد از پشت تلسکوپ و آشکار سازی تنها در عکسبرداری های انجام شده صورت پذیرفته است؛ انگار قسمت نیست در ایران این دنباله دار به این زودیها شکار شود.

رصد آیسان انجام نشد، اما با جمعی هم سفر بودیم که همگی از مشتاقان آسمان زیبا و مملو از انرژی و طراوت بودند و بس . آیسان ، تنها بهانه ای بود برای گرد هم جمع شدن با آسمان شب و رؤیت آن آفرینش بی همتا .

در نهایت پس از گرفتن عکسی دسته جمعی ، افراد کوله پشتی ها و وسائل خود را جمع نمودند و ساعت 6:20 بازگشتی دوباره به سمت قریه تاریخی ابیانه داشتیم و اعضا پس از چندی استراحت و عکاسی از منطقه و تماشای بناهای قدیمی ساخت روستا و همچنین دیدن آلوچه های محلی در حال پخت و پهن شده بر بام خانه های رسی آنجا که نمایی قدیمی تر به منطقه داده بود شور خاصی برای چشیدن طعمشان را در اعضا پدید آورده بود که نهایتاً به خرید چندی از آن محصولات شد، خود را برای بازگشت به تهران آماده کردند .

ساعت 8 صبح به سمت تهران حرکت کردیم و در ساعت 11 در بین مسیر توقفی 20 دقیقه ای جهت صرف صبحانه داشتیم و پس از گذشت چند ساعت ، به همراه اوقاتی خوش در جمعی صمیمی ، ساعت 1:30 بعد از ظهر  جمعه 19 مهر به محل دفتر انجمن نجوم آماتوری ایران در تهران رسیدیم .

با  بازگشتمان ، گویا زمان در مدتی که خارج از محدوده ی تهران بودیم به طرزی شگفت انگیز متوقف شده بود و ما در سفری مهیج ، بدون احساس گذر آن بسر می بردیم . شبی سرد اما با گرمای وجود افرادی عاشق به آسمان و جهانی غیر مادی و مملو از محبت و نیکی ، برایمان سپری شد و همانند سایر شبهای رصدی لذت بخش و مفرح بود ، چرا که همراهی و همدلی استاد عزیزمان جناب آقای مهندس عتیقی را داشتیم که بسیار مردی پرتلاش و نیک اندیش در اشاعه ی این مسیر آسمانی می باشند .

با آرزوی موفقیت همیشگی و پایداری برای اساتید ، اعضا  بزرگ دل  انجمن نجوم آماتوری ایران ...