تاریخچه مرکز

مرکز آموزش نجوم ادیب (وابسته به سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان) از سال 1374 فعالیت خود را با برگزاری اولین نمایشگاه نجوم واخترشناسی اصفهان در طول ایام ماه مبارک رمضان در محل فعلی باغ غدیر، آغاز نمود. دومین نمایشگاه در سال 1375 در نگارستان امام خمینی(ره) با استقبال بیش از 30000 شهروند علاقمند به نجوم،دانشجویان و اساتید برگزار شد این استقبال، مسئولین را بر آن داشت تا فعالیت های مرکز را به صورت متمرکزتر از سال1376 در محل فعلی مرکز آموزش نجوم ادیب، در خیابان سعادت آباد دنبال نمایند.

این مرکز در 20 مرداد ماه 1378 میزبان علاقمندان به تماشای آخرین خورشیدگرفتگی قرن بیستم از سراسر دنیا بود. در این سال علاوه بر عموم شهروندان و گردشگران خارجی، منجمان حرفه ای و آماتور از کشورهای آمریکا و فرانسه و نیز دانشگاه های تبریز ، تهران و گیلان در اصفهان گردهم جمع شدند و به انجام پروژه های رصدی و عکاسی از خورشیدگرفتگی پرداختند.

پس از خورشیدگرفتگی 1378، اولین گردهمایی نجوم غیرحرفه ای ایران در تیرماه 1379به همت مرکز نجوم ادیب در اصفهان برگزار گردید و برای اولین بار فرصتی بوجود آمد تا منجمان آماتور کشور علاوه بر آشنایی با تعدادی از منجمان آماتور دیگر کشورها، گردهم جمع شوند و به بحث و تبادل نظر درباره مسائل و مشکلات نجوم آماتوری در ایران بپردازند. اولین  بحث ها در مورد تشکیل شاخه آماتوری انجمن نجوم  ایران در حاشیه این گردهمایی به وجود آمد.

در سال های 1383 و 1384 بترتیب سیارات زهره و عطارد از جلوی خورشید عبور کردند و ناظران زمینی شاهد این پدیده های زیبا بودند. در اصفهان نیز به همت این مرکز برنامه های ویژه ای در قالب سمینار آموزشی و رصد ویژه عموم شهروندان برگزار گردید. در سال های بعد برگزاری سالانه ویژه برنامه هایی چون روز و هفته جهانی نجوم، هفته جهانی فضا، روز ساعتهای آفتابی ،شب یوری و ... از برنامه های ثابت و جذاب این مرکز بوده است.

برنامه های اجرایی

هم اکنون برنامه های گوناگونی در دو بخش عمومی و تخصصی در این مرکز برگزار می شود :

الف - برنامه های عمومی

شرکت در برنامه های عمومی  آزاد است و  همه شهروندان  می توانند در این برنامه ها ( به تناسب) شرکت نمایند. این برنامه ها عبارتند از:

• بازدید های عمومی مدارس از نمایشگاه دائمی و رصدخانه مرکز
• رصد های ماهانه آسمان ویژه عموم شهروندان
• نشست علمی ماهانه " باشگاه نجوم اصفهان "
• کلاس آموزشی " نجوم مقدماتی "
• برنامه های عمومی دیگر ( مثل هفته جهانی نجوم، هفته جهانی فضا،  رصد های نوروزی، ...)
• ویژه برنامه های رویداد های نجومی که جهت ترویج و آشنایی شهروندان با علم زیبای ستاره شناسی برگزار می گردد برنامه های مثل :خورشید گرفتگی،ماه گرفتگی،گذر سیارت،رویت هلال ماه،رصد خارج از شهر خانوادگی،بازدید از ساعتهای آفتابی،کارگاه های آموزشی

ب- برنامه های ویژه

برای شرکت در برنامه های ویژه افراد باید عضو مرکز شده باشند. این برنامه ها عبارتند از:

• کلاسهای آموزشی تکمیلی ( نجوم مقدماتی2، نجوم رصدی، اخترفیزیک و کیهان شناسی، عکاسی نجومی، آزمایشگاه نجوم ،دانش فضایی و ...
• استفاده از کتابخانه ، بانک فیلم و نرم افزارهای تخصصی ستاره شناسی و اینترنت پرسرعت
• استفاده از ابزارهای رصدی و عکس برداری
• کارگروههای پژوهشی داخلی مرکز
• رصد های خارج از شهر و رصد های تخصصی
• سمینار های هفتگی و کارگاه های تخصصی
• دورهای ویژه آمادگی المپیاد نجوم
• و...

امکانات و تجهیزات

این مرکز با داشتن یک رصدخانه آموزشی ( تلسکوپ14 اینچ )،  انواع تلسکوپها ( 2 عدد تلسکوپ12 اینچ،1 دستگاه تلسکوپ 10 اینچ، 3 عدد تلسکوپ8 اینچ، 2عدد تلسکوپ5 اینچ و 4 عدد تلسکوپ4 اینچ) ،تلسکوپ 60 میلی متر خورشیدی(lunt) ،CCD  ،LPI  ،مقر استوایی EQ5,EQ6 ، دوربینهای دوچشمی( 30عدد) ،دوربینهای عکاسی آنالوگ و دیجیتال(4 عدد) ، کتابخانه تخصصی ستاره شناسی(انواع کتاب های فارسی و لاتین  با موضوع های ستاره شناسی قدیم و جدید ، علوم پایه ،انواع مجلات نجوم آماتوری داخلی و خارجی و پروژه های دانش پژوهان مرکز ) ، انواع فیلمهای آموزشی(200 حلقه )، بانک نرم افزارهای نجومی(100عنوان)  از مجهزترین مراکز آموزش نجوم آماتوری در ایران می باشد.

فعالیت های پژوهشی

به دلیل اهمیت ویژه پژوهش و برای آشنایی بیشتر دانش پژوهان  این مرکز با روشهای تحقیق، بخشی از نمره آزمون دوره های آموزشی به پروژه هایی اختصاص داده می شود که دانش پژوه موظف است تحت نظارت و راهنمایی مسوول واحد پژوهش آن را به انجام برساند. پروژه مذکور می تواند به صورت تئوری یا عملی و گروهی یا فردی ارائه شود.

اعضای علاقمند مرکز پس از گذراندن دوره های آموزشی می توانند متناسب با علاقه خود در کارگروه های پژوهشی این مرکز ( کارگروه های رویت هلال ، طیف نگاری نجومی، عکاسی نجومی، تاریخ نجوم ، نرم افزارهای نجومی، فضا و فضا نوردی،کیهانشناسی و ....) فعالیت نمایند.

در طی دوره فعالیت 16ساله این مرکز کارهای پژوهشی بسیاری صورت گرفته است که از آنجمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشارکت در انجام پروژه بین المللی اندازه گیری فاصله ماه تا زمین( مشترک با رصدخانه لیدز انگلستان ) (1377)
• انجام پروژه های طیف نگاری و پلاریمتری در خورشیدگرفتگی 1378
• طراحی و ساخت 2 طیف نگارخورشیدی با توان تفکیک بالا(1378 و 1380)
• طراحی و ساخت طیف نگار ستاره ای(1378)
• طراحی و ساخت دستگاه سیلوسدت (1380)
• انجام پروژه بررسی تاثیر شدت فعالیت های خورشید بر روی آب و هوای زمین( 1384 تا کنون)
• طراحی و ساخت دستگاه اسپکتروهلیوسکوپ و اسپکتروفوتومتر(سال1385 تا 1389)
• انجام پروژه رویت هلال ماه های قمری در روز(1386 تا کنون)
• طراحی و ساخت دستگاه شهاب نگار رادیویی جهت ثبت شهاب (سال 1388)
• مشارکت در انجام پروژه بین المللی تعیین شکل زمین( مشترک با دانشگاه اخن آلمان ) (1388)
• ساخت نرم افزار آموزش ستاره شناسی(1388 تا 1389)
• تدوین و گردآوری جزوات آموزشی مورد نیاز کلاسهای مرکز
• شرکت درمسابقات و همایشهای کشوری
• کارگروه تخصصی تعیین قبله مساجد
• طراحی و ساخت و همچنین تعمیر و نگهداری تجهیزات نجومی مرکز
• مشاوره و همکاری در راه اندازی گروه های نجومی مختلف استانی و کشوری
• برگزاری ویژه برنامه های رصدی در مدارس و مراکز آموزشی
• و...

سال جهانی ستاره شناسی

نقطه عطفی در دوران فعالیت این مرکز سال جهانی نجوم بود. با نام گذاری سال 2009 ، به عنوان سال جهانی نجوم توسط سازمان یونسکو ، این مرکز مانند بسیاری از مراکز نجومی دنیا اقدام به برگزاری برنامه های ویژه این سال نمود. در این سال با همت هیأت امنا، کارمندان و اعضای فعال این مرکز برنامه های بسیار متنوعی برگزار گردید که بارزترین آنها عبارتند از:

• برگزاری افتتاحیه سال جهانی نجوم و بزرگداشت مقام علمی اساتید گرانقدر آقایان دکتر کیاست پور و دکتر عبدالهی(اعضای هیأت امنای مرکز نجوم ادیب)
• برگزاری پروژه جهانی 100ساعت ستاره شناسی بمدت 4 روز در اصفهان
• برگزاری روز و هفته جهانی نجوم
• کارگاه آموزشی مربیان نجوم
• اعزام تیم علمی به کشور چین برای ثبت طولانیترین خورشید گرفتگی قرن21
• برگزاری همایش بررسی رویت پذیری هلال ماه مبارک رمضان1430 ه.ق با حضور کارشناسان ستاد استهلال کشور
• اجرای مسابقه کتبی ویژه هفته جهانی فضا در مدارس شهر اصفهان
• تشکیل کارگروه نجوم معلمان استان در مرکز نجوم ادیب
• برگزاری پروژه جهانی شبهای گالیله و رصد خارج از شهر خانوادگی
• برگزاری کارگاه ملی آموزش نرم افزارهای ستاره شناسی
• برگزاری گردهمایی انجمن های نجومی استان در پایان سال نجوم
• برگزاری 12 رصد آسمان شب و 12 باشگاه نجوم با محوریت سال جهانی نجوم

سمینار های هفتگی

اعضاى مرکز پنجشنبه هر هفته در برنامه هاى گروهى شرکت مینمایند. در این برنامه ها یکى از اعضاء در مورد یک موضوع نجومى سخنرانى نموده و به پرسش هاى مطرح شده پاسخ میدهد. سعى خواهیم کرد در هر هفته خلاصه سخنرانیها را در صفحه اخبار قرار دهیم. جلسات گروههاى علمى مرکز نیز در یکی از روزهای سه شنبه یا پنجشنبه تشکیل مى شود.

رصد های خارج از شهر

براى اعضاى مرکز برنامه هاى ویژه رصدى برگزار می‌شود. تعدادى از این برنامه ها در داخل شهر برگزار شده و اعضاء میتوانند به مدت 10 تا 12 ساعت و با استفاده از امکانات موجود به رصد بپردازند. براى قرار گرفتن در شرایط مناسب براى رصد تعدادى از برنامه هاى رصدى در خارج از شهر برگزار میشود. در هر فصل حداقل یک رصد خارج از شهر برگزار میشود. همچنین در صورت وقوع یک رویداد نجومى منحصر به فرد رصدهاى خارج از شهر بصورت فوق العاده انجام مى شود.

کلاسها و دوره های آموزشی

در مرکز آموزش نجوم ادیب چهار دوره اصلی برگزار می گردد:

*نجوم1* نجوم2 *نجوم رصدی* کیهانشناسی*

افرادعلاقمند به عضویت در مرکز با شرکت در دوره نجوم 1 وکسب نمره قبولی میتوانند به عضویت مرکز درآمده و از امکانت موجود استفاده نمایند.

پس از عضویت درمرکز علاقمندان می توانند جذب گروهها وتشکل های علمی فعال در مرکز، که متناسب با علاقمندی وتوانایی آنان است ، گردند و یا با ارائه درخواست و موافقت مدیریت ، یک گروه علمی جدید تشکیل داده وبه فعالیت علمی بپردازند.

پس از اتمام 4 دوره فرد موفق به کسب گواهینامه منجم آماتور از مرکز آموزش نجوم ادیب (سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان ) خواهد گردید.

نمایشگاه دائمی اخترشناسی

نمایشگاه دائمى مرکز در سال 1376 راه اندازى شده است و در طول سال تحصیلى مورد بازدید دانش آموزان قرار میگیرد. بازدید از تابلوهای آموزشی ،آشنایی با انواع تجهیزات نجومی،آزمایشگاه فیزیک و نجوم و همچنین رصد خورشیدی به همراه کارشناس مربوطه زمینه آشنایی و علاقه بازدیدکنندگان به علم زیبای نجوم را فراهم می آورد.

گروههای علمی

گروههاى علمى با توجه نیاز و توانایى اعضاء مرکز توسط خود آنها راه اندازی و هدایت مى شود. زمینه فعالیت هریک از این گروهها براساس علاقه اعضاء گروه تعیین مى گردد. هم اکنون شش گروه مشغول فعالیت در مرکز نجوم ادیب مى باشند و تعدادى از گروههاى علمى مرکز نیز اکنون بصورت مستقل و خارج از مرکز به فعالیت خود ادامه مى دهند

اطلاع رسانی

در بخش اطلاع رسانی از شیوه های گوناگون و متفاوتی استفاده می شود.

مرکز آموزش نجوم ادیب با راه اندازی سایت اینترنتی بخشی از فعالیتهای خود و اخبار مربوطه و آگهی ها  را به اطلاع استفاده کنندگان می رساند. در سال 1381 بصورت آزمایشی پخش زنده اینترنتی "گذر سیاره عطارد" و "خورشید گرفتگی" باعث ایجاد موج نویی در این مقوله و در سطح کشور گردید.

انتشار مطالب علمی و اخبار رویداد های آسمانی در روزنامه های شهری و کشوری یکی دیگر از شیوه های اطلاع رسانی به مخاطبین و عامه مردم است.

تهیه یک مجموعه 18 قسمتی تلویزیونی که در سال 1382 با همکاری  صدا و سیمای مرکز اصفهان پخش شد از فعایتهای شایان ذکر این مرکز است.همچنین ارائه اخبار و همکاری در برخی برنامه های رادیویی وتلویزیونی از دیگر برنامه ای این مرکز است که همچنان ادامه دارد

فعالیت های ویژه:

برگزاری دوره آمادگی المپیاد نجوم

با توجه به اشتیاق دانش آنوزان جهت شرکت در المپیاد نجوم و اختر شناسی و از آنجا که مدرسان مربوط به این رشته در مدارس اصفهان حضوری نداشتند لذا این مرکز کلاسهای ویژه شرکت در آزمون المپیاد نجوم را برنامه ریزی کرد و مورد استقبال دانش اموزان قرار گرفت.حضور اساتید دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی اصفهان در لیست مدرسان این دوره ها از نقاط قوت این برنامه می باشد.

رصد خارج از شهر خانوادگی

با توجه به اهمیت خانواده و لزوم آشنایی خانواده ها با فعالیت های این مرکز ویژه برنامه های رصد خانوادگی از سال 1389 طراحی و برنامه ریزی شد.حضور170 نفر از شهروندان در اولین برنامه و رضایت کامل آنها از رصد خانوادگی باعث گردید هر ساله یکبار این برنامه توسط مرکز نجوم ادیب برگزار گردد.

رویت هلال ماه

رویت هلال ماه هم از نظر علمی و هم از نظر فقهی مورد توجه می باشد.بر همین اساس از بدو تاسیس این مرکز برنامه های تخصصی و عمومی جهت آشنایی شهروندان با مباحث مختلف رویت هلال ماه برگزار گردیده است.از جمله رصد عمومی هلال ماه های رمضان و شوال و همچنین کارگاه های تخصصی آموزش رویت هلال

گروه مهتاب ازجمله گروه های تخصصی این مرکز می باشد که در زمینه رویت هلال ماه فعالیت های خوب و مداومی داشته است.این گروه عضو ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری نیز می باشد.

روز جهانی نجوم

مرکز آموزش نجوم ادیب از اولین مراکزی بود که در سطح کشور اقدام به برگزاری ویژه برنامه های روز و هفته نجوم نمود.اجرای برنامه های مختلف در نقاط مختلف شهر با تنوع های خاص خود مثل اتوبوس نجوم،بازیهای ومسابقات نجومی،پرتاب موشک، تئاتر نجومی ،دعوت از شخصیت های نجومی کشور و چهره سازی و... از جذابیتهای مختلف این برنامه ها می باشد.در هر سال حدود 3000 نفر از این برنامه استفاده می کردند.

گذر سیاره زهره (خرداد91)

به مناسبت رویداد تاریخی و نادر گذر سیاره زهره مرکز نجوم ادیب و دیگر گروههای نجومی شهر اقدام به برگزاری جشنواره ویژه گذرسیاره ناهید نمود.

برگزاری مسابقه عکاسی،خاطره نویسی،نامه به آیندگان،رصد عمومی و خاص ،کارگاههای علمی و کارگاه عکاسی ویژه ثبت این رویداد نجومی از جمله فعالیت های این مرکز به مناسبت گذر زهره بود.حضور شهروندان و مسئولین شهرداری در ساعات اولیه صبح( 5:45 بامداد)جهت رصد گذر نشانگر شور و اشتیاق شهروندان و علاقه آنها و اطلاع رسانی خوب مراکز نجومی در خصوص این رویداد تاریخی می باشد.

خورشید گرفتگی سال 1378

این مرکز در سال 1378 میزمان منجمان داخلی و خارجی جهت انجام پروژه های علمی و ثبت خورشید گرفتگی کامل دهه هفتاد بود

نشانی اینترنتی سایت مرکز آموزش نجوم ادیب :http://www.adibcenter.com